Ψίθυροι από χρυσάφι

Για τους (λίγους ακόμη στη χώρα μας) χρήστες του Twitter, η ιστοσελίδα όπου δημοσιεύονται μικρά μηνύματα των 140 χαρακτήρων είναι ένα βήμα αυτοέκφρασης. Για άλλους μέσο ενημέρωσης. Η σαρωτική επέλαση της ιστοσελίδας στις προτιμήσεις των χρηστών διαδικτύου σε όλο τον κόσμο αρχίζει να αλλοιώνει όμως τον αρχικό αυτό χαρακτήρα του. Ο λόγος; Η διαφήμιση, έμμεση και «γκρίζα», όλο και περισσότερο εισβάλλει στο τάιμ λάιν, όπως ονομάζεται ο χώρος στην ιστοσελίδα που εμφανίζονται τα μηνύματα των επαφών του κάθε χρήστη. Οι διασημότητες που συγκεντρώνουν χιλιάδες ακόλουθους δελεάζονται εύκολα από το άφθονο χρήμα που προσφέρουν διαφημιστικές εταιρείες και αντί για τις σκέψεις τους, μοιράζονται όλο και περισσότερο μηνύματα σχετικά με προϊόντα.

Ράπερ ή πλασιέ;

Ο ράπερ Snoop Dogg προωθεί το νέο μίνιβαν της Τογιότα. Η ηθοποιός Torri Spelling «μοιράζεται» με τις επαφές της λινκ που οδηγεί σε εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων. Και η πρωταγωνίστρια σε αμερικανικό ριάλιτι, Khloe Kardashian «αποκαλύπτει» τη μάρκα τζιν που προτιμά, δηλώνοντας ότι στο παντελόνι αυτό οφείλεται η όμορφα διαγραφόμενη σιλουέτα της. Φυσικά, οι διασημότητες αυτές δεν γράφουν με το αζημίωτο για τις εμπορικές τους προτιμήσεις. Οι αμοιβές που προβλέπονται για τέτοιου είδους διαφήμιση φτάνουν και τα 10.000 δολάρια ή 7.500 περίπου ευρώ. Με άλλα λόγια, για κάθε πάτημα του πληκτρολογίου, πληρώνονται 53,6 ευρώ! Το Twitter που στα πέντε χρόνια της παρουσίας του έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος επικοινωνεί, ενημερώνει ή ακόμα και ξεκινά …επαναστάσεις, τώρα δίνει και νέα εισοδήματα σε «επωνύμους» που έχουν τη δυνατότητα να αριθμούν χιλιάδες και μερικές φορές εκατομμύρια ακόλουθους.
Ο τραγουδιστής Ray J πρότεινε στους πάνω από 60.000 ακόλουθούς του να δουν το νέο θρίλερ Saw 3D. Ο δημοφιλής παίκτης του ράγκμπι, Terrell Owens «ψιθύρισε» στους πάνω από ένα εκατομμύριο ηλεκτρονικούς του «φίλους» να προτιμήσουν μια ξενοδοχειακή αλυσίδα που δίνει δώρο εισιτήρια για αγώνες. Ο παίκτης του ΝΒΑ, Lamar Odom έγραψε σε κοντά δύο εκατομμύρια άτομα πόσο του άρεσε ένα βιβλίο για την ιστορία του ραπ. Με τόσο κοινό όμως, τίποτα δεν γράφεται δωρεάν.

8.000 δολάρια για ένα τουίτ

Η σελίδα του Snoop Dogg στο Twitter. Ο ράπερ «πουλάει» ακριβά το γεγονός πως περίπου 5 εκατομμύρια χρήστες ακολουθούν κάθε του φράση.

Ασφαλώς, ό,τι γράφεται στο Twitter διαρκεί λίγο και φτάνει μόνο σε μια σχετικά μικρή ομάδα καταναλωτών. Στις ΗΠΑ έχει μετρηθεί ότι μόλις το 11% των ενηλίκων χρηστών ίντερνετ έχουν λογαριασμό στο Twitter. Και παρόλο που κάποιοι σελέμπριτι διαθέτουν μεγάλο αριθμό πιστών ακολούθων, αμφισβητείται το κατά πόσο ένα σύντομο μήνυμα στο Twitter μπορεί να οδηγήσει σε αγορά προϊόντων ή υπηρεσιών. Γεγονός παραμένει όμως ότι οι διαφημιστικές εταιρείες βρήκαν ένα νέο κανάλι από όπου μπορούν να διοχετεύσουν μηνύματα και …χρήμα.
Άλλωστε, ένα σύντομο μήνυμα στο Twitter μπορεί να τραβήξει περισσότερο την προσοχή, σε σύγκριση με τα τηλεοπτικά σποτ που για πολλούς τηλεθεατές περνούν πια αδιάφορα. Με την ορμή που έχει το νέο αυτό μέσο αλλά και λόγω της «αθωότητας» που ακόμη το περιβάλλει, καθώς δεν είναι πολλοί όσοι γνωρίζουν την ύπαρξη της γκρίζας διαφήμισης στις σελίδες του, τα πληρωμένα twits έχουν μάλλον επιτυχία στο σκοπό τους. Είναι σίγουρα και φτηνότερα, αν τα συγκρίνει κανείς με το κόστος του τηλεοπτικού χρόνου ή μιας παραδοσιακής διαφημιστικής καμπάνιας. Και εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις στη χρέωση. Η Khloe Kardashian τουιτάρει για 8.000 δολάρια, ο Ray J «μόνο» για 2.300. Οι διαφημιζόμενοι πάντως δεν επιλέγουν βάσει τιμολογίου το πρόσωπο που θα τους προωθήσει. Οι διαφημιστικές εταιρείες φροντίζουν να βρίσκουν το κατάλληλο πρόσωπο για το κατάλληλο προϊόν, βάσει των επικοινωνιακών προτύπων και στόχων που θέτει η κάθε καμπάνια. Έτσι κι αλλιώς, υπάρχουν τρόποι μέτρησης για την «επιτυχία» κάθε ποστ: Τα κλικ στο σύνδεσμο του διαφημιζόμενου αλλά και η επανάληψη του μηνύματος, το λεγόμενο retwit, από άλλους χρήστες. Όταν ανατέθηκε στον ηθοποιό Charlie Sheen να τουιτάρει για την ιστοσελίδα μιας εταιρείας εύρεσης εργασίας, την Internships.com, βρισκόταν υπό απόλυση από την παραγωγή της σειράς που έπαιζε, κατηγορούμενος για άσωτη ζωή και χρήση ναρκωτικών. Μέσα σε μία μόλις ώρα από τη διαφημιστική δημοσίευση που έκανε ο Sheen στο Twitter, η internships δέχτηκε 95.000 επισκέψεις. Πάνω από 5 εκατομμύρια χρήστες «ακολουθούν» ηλεκτρονικά τον ηθοποιό.

Μεταξύ κουτσομπολιού και οικολογίας

Η φωτογραφία προφίλ της Lindsay Lohan στο Twitter. Ανάμεσα στα αδιάφορα σχόλια, διαφημίζει εταιρεία προϊόντων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Είναι φορές βέβαια που το αποτέλεσμα από τα «τυχερά» των διασήμων είναι κωμικό. Η Lindsay Lohan, που έχει πάνω από 2,6 εκατομμύρια ηλεκτρονικούς «πιστούς», γράφει σε γενικές γραμμές για τις εμπειρίες της από τις κοινωνικές υπηρεσίες που προσφέρει ως ποινή που εισέπραξε από δίκες και απαντά στους φαν της. Μεταξύ αυτών των χαζοχαρούμενων προτάσεων, υπάρχει και η συγκαλυμμένη διαφήμιση εταιρείας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπου λέει: «Ένα σαΐνι της αιολικής ενέργειας δημιούργησε ένα προϊόν που καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει! Σώζεις τον κόσμο και παράλληλα εξοικονομείς χρήματα! Το αγαπάω!».

Η διπλή όψη των νέων μέσων

Οι διαχειριστές του Twitter γενικά επιτρέπουν τις πληρωμένες δημοσιεύσεις, αρκεί να «ανεβαίνουν» στο διαδίκτυο μέσω κάποιου χρήστη και όχι με τη βοήθεια εξειδικευμένου προγράμματος. Η Αρχή Εμπορίου των ΗΠΑ μάλιστα έχει εκδώσει ειδική οδηγία συστήνοντας οι διαφημιστικές δημοσιεύσεις στο Twitter να συνοδεύονται από την ένδειξη #ad, που σημαίνει «ρεκλάμα». Η σήμανση αυτή πάντως δεν είναι υποχρεωτική, ούτε ισχύει παντού.
Και αυτή η ριζοσπαστική εφαρμογή του ίντερνετ, που κατόρθωσε να βρει έναν ακόμη επαναστατικό τρόπο στην αστραπιαία επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, μοιάζει με τον αρχαίο θεό της Ρώμης, τον Ιανό: Όπως αυτός είχε δύο κεφαλές, έτσι και η σύγχρονη τεχνολογία των νέων μέσων έχει ένα διττό χαρακτήρα. Εκείνον της αδιαμεσολάβητης και ελεύθερης επικοινωνίας και αυτόν της εμπορικής και αγοραίας αξιοποίησης.

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Παλμόραμα, 12-11-2011)