Η διαρκής γοητεία του Νοέμβρη

Μια διαλεκτική των περασμένων με τα τωρινά χαρακτηρίζει τον καθιερωμένο εορτασμό και τη διαδήλωση κάθε 17 Νοέμβρη, αυτά τα 38 χρόνια που πέρασαν από το 1973. Η νοσταλγία με την αγανάκτηση, η μνήμη με την προοπτική, το ηρωικό παρελθόν με το πεζό παρόν, τα υπερήλικα μέλη του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών με τους φοιτητές των κατειλημμένων φοιτητικών συλλόγων, τα παραδοσιακά αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα με τα σύγχρονα συνθήματα για το ΔΝΤ, η τότε αριστερή πρωτοπορία και σημερινός συμβιβασμός, όλα δημιουργούν αντιθετικά ζεύγη που με έναν αρμονικό πάντα τρόπο ξεδιπλώνονται στους δρόμους της πρωτεύουσας και δημιουργούν αυτό το μοναδικό το κλίμα του Πολυτεχνείου. Μνήμη, αποφασιστικότητα, νεανικό σφρίγος. Με το κεφάλι ψηλά, κι ας ήταν τσουχτερό το κρύο, 30.000 και πλέον διαδηλωτές έδωσαν και φέτος το «παρών» στην πορεία του Πολυτεχνείου που ξεκίνησε το μεσημέρι της Πέμπτης από το ιστορικό κτίριο της οδού Πατησίων για να καταλήξει στην αμερικανική πρεσβεία.

«ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, Πολυτεχνείο, έτσι πολεμάμε του ΝΑΤΟ το σφαγείο» και «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι», φώναζαν οι διαδηλωτές έξω από την αμερικανική πρεσβεία.

«Η χούντα δεν τελείωσε το ’73» ήταν το σύνθημα που δονούσε τους δρόμους και αποτυπωνόταν και στο πανό των φοιτητικών συλλόγων του ΕΜΠ που προπορευόταν στην πορεία. «Λαέ θυμήσου το Πολυτεχνείο, έτσι θ’ ανατρέψουμε το σύγχρονο σφαγείο», φώναζαν οι εκατοντάδες συμμετέχοντες από τα μπλοκ των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και οι εργαζόμενοι πίσω από το πανό του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών. Ο σταθερός αντιαμερικανικός προσανατολισμός της πορείας ήταν εμφανής σε κάθε στιγμή: «Όρκος στο Νοέμβρη, χρέος στη ζωή, έξω οι βάσεις κι οι Αμερικανοί», ήταν από τα πρώτα συνθήματα που «έπεσαν» στην οδό Πατησίων, πριν οι φοιτητικοί σύλλογοι προσεγγίσουν τη συγκέντρωση σωματείων και πολιτικών οργανώσεων στην πλατεία Κλαυθμώνος. «ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, Πολυτεχνείο, έτσι πολεμάμε του ΝΑΤΟ το σφαγείο» και «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι», φώναζαν οι διαδηλωτές έξω από την αμερικανική πρεσβεία. Ως μια γνήσια λαϊκή εκδήλωση αντίθεσης στις εκάστοτε απολυταρχικές εξουσίες, οι εκδηλώσεις του Πολυτεχνείου μπολιάστηκαν αναπόφευκτα από τις σύγχρονες εργατικές διεκδικήσεις. «Η φλόγα του Πολυτεχνείου καίει στους αγώνες του σήμερα», όπως χαρακτηριστικά έγραφε το πανό του Συλλόγου Φοιτητών της Καλών Τεχνών. Γι’ αυτό και τα μπλοκ των πρωτοβουλιών «Δεν πληρώνω» αλλά και των κατοίκων της Κερατέας ήταν μαζικά και δυναμικά: «Να γίνει Κερατέα όλη η γη, πριν γίνει η ζωή μας χωματερή» και «χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά» φώναζαν οι συγκεντρωμένοι.

Το μήνυμα της εξέγερσης, της παλλαϊκής κινητοποίησης είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, έγραφαν σχεδόν όλες οι προκηρύξεις αριστερών και όχι μόνο οργανώσεων και κομμάτων που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι όλο το τριήμερο. «Η ιδιαίτερα μαζική συμμετοχή εργαζομένων και νεολαίας στις πορείες του Πολυτεχνείου στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα στέλνουν μήνυμα νέων αγώνων για την ανατροπή της άγριας επίθεσης, που προωθεί η συγκυβέρνηση του μαύρου μετώπου ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ, σύμφωνα με τις αυστηρές επιταγές του κεφαλαίου, της ΕΕ και του ΔΝΤ», έγραφε η ανακοίνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για την πορεία της Πέμπτης. Σύμφωνα με το ΣΥΡΙΖΑ, η μαζική και ειρηνική συμμετοχή στη διαδήλωση «αποδεικνύει την αποφασιστικότητα του λαού μας να συνεχίσει να αγωνίζεται με μεγαλύτερο πείσμα κατά της μνημονιακής πολιτικής της κυβέρνησης αρνούμενος την προοπτική της πλήρους εξόντωσής του». Σε ανακοίνωση της Κεντρικής του Επιτροπής, το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι «σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη το εργατικό λαϊκό κίνημα να υιοθετήσει πιο προωθημένα συνθήματα και στόχους από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και του αντιδικτατορικού κινήματος», καλώντας σε «λαϊκή συμμαχία της αντεπίθεσης για την ανατροπή της αντιδραστικής αστικής συγκυβέρνησης της πλουτοκρατίας και της ΕΕ».

Οι σύγχρονοι εκπρόσωποι του αστυνομικού κράτους σταματούν με τις ασπίδες εκείνους που βασανίστηκαν στα κολαστήρια της χούντας και τα ξερονήσια.

Η ίδια η πορεία, διαψεύδοντας το κλίμα επεισοδιοφοβίας που είχε καλλιεργηθεί όλες τις προηγούμενες ημέρες ήταν αξιοσημείωτα περιφρουρημένη και ειρηνική. Φυσικά, δεν έλειψαν οι ωμές προκλήσεις από την πλευρά της αστυνομίας: Πρώτον, εφαρμόστηκε και αυτή τη φορά η πρακτική των προληπτικών προσαγωγών με κινητοποίηση εκατοντάδων αστυνομικών στις εισόδους των σταθμών του μετρό να πραγματοποιούν ελέγχους σε άτομα που κατευθύνονταν προς τη διαδήλωση. Η εικόνα μιας αστυνομοκρατούμενης Αθήνας μέσω μιας πανστρατιάς 7.000 ένστολων, δημιουργούσε την αίσθηση ότι επίκεινται επεισόδια, γεγονός που στόχευε να αποθαρρύνει τη συμμετοχή στην πορεία. Δεύτερον, στην αρχή της πορείας έγινε στοχευμένη επιχείρηση των δυνάμεων των ΜΑΤ για να προκληθούν επεισόδια. Υπό τις οδηγίες δύο ένστολων αξιωματικών που έφεραν το βαθμό του αστυνομικού διευθυντή, διμοιρίες των ΜΑΤ στις 3.40 μ.μ. απέκλεισαν την οδό Βασ. Γεωργίου Α’ στο Σύνταγμα, το δρόμο που περνά μπροστά από την είσοδο του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία. Με κινήσεις που θύμιζαν «στρατέγκο» άλλες διμοιρίες μπροστά από το άγαλμα του Άγνωστου Στρατιώτη έσπρωχναν τους συγκεντρωμένους που περίμεναν να περάσει η διαδήλωση να κατέβουν στην οδό Σταδίου από τη Βουκουρεστίου. Σύμφωνα με τους «επιτελείς», οι αρχές ήθελαν να υποχρεώσουν την πορεία να ανέβει από την οδό Όθωνος, αφού περάσει από τις παραταγμένες διμοιρίες δεξιά και αριστερά, να κάνει το γύρο της πλατείας Συντάγματος και να ανέβει έπειτα στη Βασ. Σοφίας. Η δικαιολογία που πρόβαλλαν οι βαθμοφόροι ήταν πως στους συγκεντρωμένους είχαν εντοπίσει μια ομάδα που μπορεί να έκανε επεισόδια. Οι πρώτοι που έφτασαν στον αστυνομικό κλοιό των ΜΑΤ απαιτώντας να περάσουν ήταν το πανό του Συλλόγου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών. Απίστευτη σκηνή αγριότητας, οι σύγχρονοι εκπρόσωποι του αστυνομικού κράτους να σταματούν με τις ασπίδες και τη βία εκείνους που βασανίστηκαν στα κολαστήρια της χούντας και τα ξερονήσια. Κάτω από τη γενικότερη κατακραυγή, ο κλοιός έσπασε μόλις για να περάσει το πανό των αντιστασιακών για να ξανακλείσει αμέσως, ενώ έφταναν οι φοιτητικοί σύλλογοι. Η πίεση των διαδηλωτών, χωρίς άσκηση βίας με τη μαζικότητα και μόνο, έσπασε και τη δεύτερη αυτή προσπάθεια αποκλεισμού, που ως μοναδικό σκοπό πρέπει να είχε να προκαλέσει μερίδα «θερμών» διαδηλωτών να αντιδράσει και έτσι να διαλυθεί η πορεία στο Σύνταγμα, πριν καν φτάσει στη Βασ. Σοφίας.

Άλλωστε, δεν έλειψαν αμέσως μετά οι αψιμαχίες με τις δυνάμεις των ΜΑΤ από τις αυτόκλητες αντιεξουσιαστικές ομάδες, οι οποίες είχαν αρχικά συγκροτηθεί σε ένα ενιαίο «περιφρουρημένο» μπλοκ, το οποίο όμως διαλύθηκε αυτοστιγμεί στα «Λουλουδάδικα» μόλις διαδηλωτές άρχισαν να πετούν πέτρες για να λάβουν ως απάντηση δακρυγόνα. Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε στην αμερικανική πρεσβεία, στην πλατεία Μαβίλη, όπου ο «πετροπόλεμος» μεμονωμένων μικρών ομάδων προκάλεσε ρίψη χημικών. Δυστυχώς, τα μικροεπεισόδια αυτά, μολονότι δεν έγιναν καν αντιληπτά από το σύνολο της πορείας, τράβηξαν και πάλι σαν μαγνήτης το ενδιαφέρον και τα πλάνα των τηλεοπτικών δικτύων, στις ειδήσεις των οποίων η μαζική πορεία «θάφτηκε».

Αξιοσημείωτα περιφρουρημένη και ειρηνική ήταν η πορεία.

Πάντως, εκτός από την πορεία, χιλιάδες ήταν ο κόσμος που κατέκλυσε τον ιστορικό χώρο για τις πολύμορφες εκδηλώσεις που πλαισίωσαν τον «εορτασμό». Ολοήμερη προβολή αντιστασιακών ταινιών στο ΜΑΧ από την ΕΑΑΚ. Αναρχικό διήμερο προβολών στον ίδιο χώρο. Αναδρομική έκθεση φωτογραφίας από τη νεολαία Συνασπισμού. Όλες οι τάσεις και τα πολιτικά ρεύματα με τα έντυπα και τις αφίσες τους διαμόρφωναν το σύγχρονο μωσαϊκό της αριστερής και όχι μόνο σκέψης και δράσης, φανερώνοντας τους δρόμους πολιτικοποίησης της σημερινή νεολαίας. Μέσα στο κλίμα αυτό ξεχώρισε η εκδήλωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για τις πολιτικές εξελίξεις και το μήνυμα του Νοέμβρη. Στο κατάμεστο μέχρι ασφυξίας αμφιθέατρο του κτιρίου Γκίνη, ο Σπύρος Κουλούρης ανέλυσε πώς οι σημαντικοί εργατικοί αγώνες οδήγησαν στο κυβερνητικό αδιέξοδο. «Νομοτελειακά οι αγώνες αυτοί θα δημιουργήσουν προεπαναστατικές καταστάσεις», υπογράμμισε. Ο Γιάννης Σηφακάκης χαρακτήρισε «κυβέρνηση πολέμου και τοξικών αποβλήτων» το νέο σχήμα υπό τον Παπαδήμο αλλά σημείωσε πως είναι «πιο επιθετική αλλά και πιο αδύναμη». Περαιτέρω είπε πως η Αριστερά είναι διαφορετική σε σχέση με το 1989 και τόνισε την ανάγκη για ένα ταξικά ανασυγκροτημένο εργατικό κίνημα. Ο Κώστας Μάρκου παρατήρησε πως «τα μάτια της Αριστεράς πρέπει να είναι στραμμένα προς το μέλλον». Γι’ αυτό εξήγησε ότι δεν αρκεί μια «ελαφρολαϊκή εκδοχή της ΕΔΑ που θα έχει για πρωθυπουργό αντί για τον Παπαδήμο, τον Παπαδημούλη». «Δεν πρέπει να αντιγράψουμε μηχανικά το Πολυτεχνείο με μια επίθεση αστραπή των 3 ημερών», πρόσθεσε, για να τονίσει την αναγκαία πολιτική και στρατηγική προετοιμασία. Υποστήριξε ακόμα ότι «το διπλό ηρωικό παρελθόν της νίκης και της ήττας θα έρθει ποιοτικά μετασχηματισμένο, με νέες μορφές και όνομα». Τέλος θύμισε την ιστορική ρήση του Μάο, ότι «το δέντρο θέλει την ησυχία του αλλά ο άνεμος δεν το αφήνει», για να συμπληρώσει πως στις μέρες μας έρχονται θύελλες.

«Το Πολυτεχνείο δεν μπαίνει στα μουσεία», φώναζαν οι διαδηλωτές φοιτητές. Και από μια όχι τυχαία σύμπτωση, φέτος έλειπαν όλοι εκείνοι οι «πρωταγωνιστές» που συντηρούν τη μνήμη του Πολυτεχνείου ως μουσειακού είδους. Με γραπτή της δήλωση η Άννα Διαμαντοπούλου ξεκαθάρισε ότι «δεν έχει απολύτως κανένα νόημα να γίνονται καταθέσεις στεφάνων με τη συνοδεία είτε της αστυνομίας είτε των κομματικών υποστηρικτών». Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας που κάθε χρόνο κατέθετε με διακριτικότητα και απλότητα ένα στεφάνι, αυτή τη φορά απουσίασε. Ούτε λόγος για τον πρωθυπουργό, πρώην και νυν. Φέτος μάλιστα ήταν και η πρώτη χρονιά που η ΠΑΣΠ και η νεολαία ΠΑΣΟΚ δεν συμμετείχαν με πανό στην πορεία του Πολυτεχνείου. Αντιθέτως, φρόντισαν τις προηγούμενες ημέρες να κάνουν με τραμπουκισμούς και βιαιότητες εναντίον φοιτητών αισθητή την παρουσία τους στο χώρο του Πολυτεχνείου. Την Τρίτη «η ΠΑΣΠ προσήλθε στο Πολυτεχνείο σε παράταξη στρατιωτικής φάλαγγας εξοπλισμένη με κράνη και καδρόνια θυμίζοντας περισσότερο ΜΑΤ με πολιτικά παρά φοιτητική παράταξη», καταγγέλλει η ΕΑΑΚ. Δεν σταμάτησαν όμως εκεί. Μόλις αντιλήφθηκαν ότι μια φοιτήτρια της Πληροφορικής και μέλος της νΚΑ κατέγραφε τις συνεννοήσεις των μελών της ΠΑΣΠ με άνδρες των ΜΑΤ σε κάμερα, την «συνέλαβαν», την απομόνωσαν σε καφετέρια όπου τη χτύπησαν και την έφτυσαν. «Στο Πολυτεχνείο δεν χωρούν αυτοί που επί χρόνια προσπαθούσαν να το ενσωματώσουν ταυτίζοντας το περιεχόμενό του με την προσωπική πορεία ξεπουλημένων λακέδων της αστικής πολιτικής και σήμερα αποφάσισαν να το πετάξουν στον κάλαθο», σημείωσε στην καταγγελία της η νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση.

Η φετινή διοργάνωση είχε όμως κι άλλη μία ιδιαιτερότητα. Η καθιερωμένη «κατάληψη» του χώρου στο Πολυτεχνείο από τις δυνάμεις της ΚΝΕ δεν έγινε. Η πρόσφατη δολοφονική επίθεση που δέχτηκε το ΠΑΜΕ με πρωτοβουλία παρακρατικών, οδήγησε τις δυνάμεις του ΚΚΕ σε μια «χαμηλού προφίλ» παρουσία στο χώρο, για την αποφυγή προκλήσεων και για λόγους περιφρούρησης. Αντίστοιχα, το κάλεσμα του ΠΑΜΕ για την πορεία ήταν δύο ώρες αργότερα από τους υπόλοιπους φορείς και σε διαφορετικό μέρος, στα Χαυτεία. Η μαζικότητα του μπλοκ που ξεχώρισε αισθητά από την υπόλοιπη πορεία, κινήθηκε σε χαμηλά σχετικά επίπεδα των 10.000 διαδηλωτών, με τους συγκεντρωμένους να καταλαμβάνουν το ένα μόνο ρεύμα της λεωφόρου από το Χίλτον μέχρι τη Ρηγίλλης.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 20-11-2011)