Στη φυσική, όπως και στην πολιτική, υπάρχει ένα σημείο μετά από το οποίο οι ποσοτικές μεταβολές οδηγούν σε ποιοτική αλλαγή. Αυτό το σημείο πέρασε οριστικά και ο ΣΥΡΙΖΑ της 18ης Ιουνίου, με το ιστορικό για την Αριστερά της χώρας ποσοστό του 26,89% που πέτυχε στην κάλπη. Τα παλιά οργανωτικά όρια έσπασαν και το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα είναι έτοιμο να καταστεί όπως είπε ο επικεφαλής, η «μεγάλη δημοκρατική αριστερή παράταξη». Ο οδικός χάρτης που θα βγάλει τον ΣΥΡΙΖΑ από τα κακοτράχαλα για την ηγεσία μονοπάτια της «δημοκρατίας των συνιστωσών» ακόμη σχεδιάζεται, ωστόσο η κατεύθυνση είναι ήδη αποφασισμένη.
«Γεννήθηκε μια νέα Αριστερά μέσα απ’ αυτό το αποτέλεσμα που καλείται να φτιάξει τα νέα της χαρακτηριστικά», δήλωσε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη (Στο Κόκκινο) την επομένη των εκλογών ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Πάνος Σκουρλέτης, περιγράφοντας αμυδρά ένα «νέο πλαίσιο συζήτησης και οργάνωσης» των εκατοντάδων χιλιάδων κόσμου που προσέγγισε τον ΣΥΡΙΖΑ εκλογικά. Ο γραμματέας της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του Συνασπισμού, Δημήτρης Βίτσας, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, περιγράφοντας τη συνέχεια των τοπικών λαϊκών συνελεύσεων που πραγματοποίησαν επιτροπές του κόμματος προεκλογικά, ως βήμα οργανωτικής προσέγγισης του ανένταχτου κόσμου με τον ΣΥΡΙΖΑ. Μιλώντας στον Σκάι, ο Δημήτρης Παπαδημούλης περιέγραψε ένα νέο μοντέλο με στόχο «να μετασχηματίσουμε τον ΣΥΡΙΖΑ σε ένα πιο ενιαίο συνεκτικό σχήμα, με δημοκρατία και συμμετοχή, έτσι ώστε να μπορέσει όλος αυτός ο κόσμος που μας πλησίασε να μετάσχει σε αυτό το εγχείρημα», και συνέχισε εκφράζοντας τη θέση του «να υπερβούμε τη δομή των συνιστωσών».
Ο ΣΥΡΙΖΑ οδεύει σε ένα μοντέλο συγκεντρωτικό στην κορυφή, όπου θα λαμβάνονται και οι βασικές αποφάσεις και χαλαρό στη βάση
Τρία χρόνια πριν, το 2009, το ίδιο κόμμα είχε θεσπίσει τη συλλογική ηγεσία στις τότε εθνικές εκλογές, όπου τέθηκαν «οι επικεφαλής των συνιστωσών, de facto επικεφαλής του εκλογικού αγώνα για λογαριασμό των συνιστωσών που εκπροσωπούν», όπως έγραφε τότε η σχετική απόφαση του Συνασπισμού. Από την ίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ, αμφισβητούμενο θέμα ήταν η ύπαρξη μελών και η σχέση τους με τις επιμέρους οργανώσεις, ζήτημα άλυτο μέχρι σήμερα. Η αλματώδης εκλογική ενίσχυση του σχήματος άλλαξε άρδην τα δεδομένα. Προς ποια όμως κατεύθυνση;
Όπως σήμερα διαγράφονται οι οργανωτικές εξελίξεις, ο ΣΥΡΙΖΑ οδεύει σε ένα μοντέλο συγκεντρωτικό στην κορυφή, όπου θα λαμβάνονται και οι βασικές αποφάσεις, και χαλαρό στη βάση. Σε αυτό συντείνουν δύο παράγοντες: Πρώτον, η καθολική αναγνώριση που απολαμβάνει πλέον ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος διαμόρφωσε κατά την προεκλογική περίοδο ένα αδιαμφισβήτητο ηγετικό προφίλ. Δεύτερον, η διακηρυγμένη πρόθεση από μεριάς του Συνασπισμού, να ρίξει το βάρος των πολιτικών αποφάσεων στην Κοινοβουλευτική Ομάδα. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Βίτσα, οι 71 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι «οι βασικοί μοχλοί, οι οργανωτές και γύρω από αυτούς να οργανώνεται ένα μεγάλο κίνημα αντίστασης και ανατροπής». Παρόλο που εκπρόσωποι των μικρότερων συνιστωσών αυτή τη φορά θα καταλάβουν αρκετά έδρανα (5 από την ΚΟΕ, 3 από τη ΔΕΑ, 3 από το ΔΗΚΚΙ, 2 πρώην στελέχη του Άρματος Πολιτών, 1 από την ΑΚΟΑ) η ηγεμονία του Συνασπισμού παραμένει ακλόνητη.
Από τη «μάχη» που δόθηκε στην 4η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιούλιο του 2011 για το ρόλο των μελών μέχρι σήμερα, οι συνιστώσες δίνουν έμφαση στη δημοκρατικότερη έκφραση. Την «εγγραφή μελών στις τοπικές και κλαδικές επιτροπές» και την «εκλογή τοπικής ηγεσίας και αντιπροσώπων», προτείνει στις συνελεύσεις η ΔΕΑ όπως είπε μιλώντας στο Πριν, το στέλεχος της οργάνωσης, Αντώνης Νταβανέλλος, ενώ αποκάλυψε ότι υπάρχουν σκέψεις για διοργάνωση συνεδρίου το φθινόπωρο. «Κατ’ αυτό τον τρόπο θα βγει πιο ενισχυμένη η ριζοσπαστική φωνή της βάσης» εκτίμησε, κάτι που μένει βέβαια να αποδειχτεί στην πράξη. Αυτή τη στιγμή πάντως, το μόνο σίγουρο είναι πως δεν εγείρεται από καμία πλευρά το αίτημα να καταργηθεί η αυτοτέλεια των συνιστωσών.
Η «πολυφωνία» του ΣΥΡΙΖΑ δεν βλάπτει την επίτευξη των πολιτικών του στόχων αλλά ενισχύει αντικειμενικά την ηγεσία
Στο διαφαινόμενο άλλωστε οργανωτικό μοντέλο που θα αποφασιστεί, η πολυσυλλεκτικότητα είναι απαραίτητο στοιχείο. Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη ότι η λεγόμενη «πολυφωνία» του ΣΥΡΙΖΑ βλάπτει την επίτευξη των πολιτικών του στόχων και τον αφήνει έκθετο στην κριτική των αντιπάλων, στην πραγματικότητα ενισχύει αντικειμενικά την ηγεσία. Η δυνατότητα ενός κόμματος να ενσωματώνει διαφορετικές φωνές και αντιλήψεις, συμβάλλει τελικά στη διάδοση της απήχησής του, αφού διαφορετικά πολιτικά ρεύματα μπορούν να αναγνωρίσουν την ταυτότητά τους εντός του. Αφού οι στρατηγικές στοχεύσεις της ηγεσίας είναι «κλειδωμένες» (ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός, η στρατηγική του μεταρρυθμισμού, η θεσμική αντίληψη της πολιτικής) η βάση και η μειοψηφία είναι ελεύθερη να παλεύει την άποψή της.
Πρώτες αποφάσεις αναμένονται από τη Πανελλαδική του ΣΥΡΙΖΑ που θα συνέλθει το ερχόμενο Σαββατοκύριακο.
(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 24-6-2012)
Γιώργος Λαουτάρης 