Την περασμένη Κυριακή, 7 Απριλίου, μια συναυλία δόθηκε στη λίμνη Βουλιαγμένης. Γιορτάζοντας τα 30 χρόνια των θεραπευτικών κοινοτήτων στην Ελλάδα, το ΚΕΘΕΑ διοργάνωσε μια ποδηλατοδρομία που ξεκίνησε από το Καλλιμάρμαρο για να καταλήξει στη Βουλιαγμένη. Στο χώρο της λίμνης, καλλιτέχνες με κοινωνική συνείδηση προσέφεραν τη φωνή και τα τραγούδια τους. Για άλλη μια φορά αποδείχθηκε ότι επικρατεί πλήρης άγνοια από τους περισσότερους –και υπολογισμένη αδιαφορία από συγκεκριμένους– για το νομικό καθεστώς προστασίας που διέπει αυτό το σπάνιο χώρο ο οποίος έχει χαρακτηριστεί οριστικά ως διατηρητέο μνημείο της φύσης και χώρος απόλυτης προστασίας της φύσης.
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ότι ακόμη κι η κολύμβηση μπορεί να απαγορευτεί αν διαπιστωθεί ότι διαταράσσεται το περιβάλλον. Ο νόμος το διατυπώνει όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται: «Στις περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης απαγορεύεται κάθε δραστηριότητα. Κατ’ εξαίρεση, μπορεί να επιτρέπονται, σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του οικείου κανονισμού, η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η εκτέλεση εργασιών που αποσκοπούν στη διατήρηση των χαρακτηριστικών τους, εφόσον εξασφαλίζεται υψηλός βαθμός προστασίας». Αυτά στο νόμο 1650 του 1986 «για την προστασία του περιβάλλοντος». Σε Προεδρικό Διάταγμα του 2003 εξειδικεύτηκαν οι χρήσεις που επιτρέπονται ειδικά για τη λίμνη Βουλιαγμένης: Υδροθεραπευτήριο, αποδυτήρια και χώροι υγιεινής σε χώρους με μέγιστη επιφάνεια τα 150 τετραγωνικά, χώρος στάθμευσης 10 οχημάτων για εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία και 5 υπηρεσιακών οχημάτων, δεξαμενές νερού για το υδροθεραπευτήριο και αντλιοστάσιο λυμάτων. Τίποτε άλλο! Ο ίδιος νόμος αναφέρει πως «απαγορεύεται ο φωτισμός με προβολείς για την προστασία της ορνιθοπανίδας».
Σήμερα ο χώρος αυτός απόλυτης προστασίας της φύσης, μετά τη δύση του ηλίου γίνεται γραφικό καφέ με ατμοσφαιρικό φωτισμό στα βράχια. Ακόμη χειρότερα, από το Μάιο ως τον Οκτώβριο διατίθεται ως τόπος γαμήλιων και άλλων δεξιώσεων. Συγκεκριμένη εταιρεία μάλιστα, υποστηρίζει ότι για κοκτέιλ πάρτι δύναται να εξυπηρετήσει σ’ ένα βράδυ στη λίμνη ως και 1.000 άτομα. Ο ίδιος ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και το αρμόδιο νομικό του πρόσωπο για τον Πολιτισμό, διοργάνωσαν τον Σεπτέμβριο που μας πέρασε συναυλία αργεντίνικου τάνγκο εντός του χώρου της λίμνης, με την πρόβλεψη για συμμετοχή 450 θεατών. Όπως τόνισε ο Δήμαρχος σε Δημοτικό Συμβούλιο όπου τέθηκε το θέμα αυτό, «ο χώρος προσφέρεται μόνο για ποιοτικές εκδηλώσεις». Αν ο πιο αρμόδιος φορέας να προστατεύσει τη λίμνη, θέτει απλώς ποιοτικά κριτήρια για τις εκδηλώσεις, αντί να απαγορεύσει ρητά κάθε δραστηριότητα πλην αυτών που προβλέπονται, τότε κάτι πάει πάρα πολύ στραβά.
Ένα εθιμικό δίκαιο και κατά βάση ένας καλοστημένος μηχανισμός απόσπασης κερδών κρατά τους νόμους κλειδωμένους στο συρτάρι
Δεν χρειάζεται να εντρυφήσει κανείς στα σχετικά με τη λίμνη ΦΕΚ ή στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που ξεκαθαρίζει πλήρως το τοπίο. Ας φανταστούμε μόνο τα συνεργεία που στήνουν την εξέδρα μιας συναυλίας και τα φορτηγά που ξεφορτώνουν μηχανήματα. Το θόρυβο από τα ηχεία και τους ενισχυτές για τα μουσικά όργανα. Το φωτισμό από τους μόνιμους προβολείς, τα συναυλιακά σποτ και τους φωτογράφους με τα φλας. Τη βουή ή το χειροκρότημα των εκατοντάδων θεατών ή καλεσμένων. Το θόρυβο των κινητήρων στο πάρκινγκ που ξεπαρκάρουν στο τέλος. Θα μπορούσε αυτή η δραστηριότητα να θεωρηθεί φυσική, νόμιμη ή συμβατή με το περιβάλλον, σε μια άλλη περιοχή απόλυτης προστασίας της φύσης, όπως για παράδειγμα το Εθνικό Πάρκο των Πρεσπών; Η λίμνη δεν διαφέρει!
Στη Βουλιαγμένη πάντως, ένα εθιμικό δίκαιο και κατά βάση ένας καλοστημένος μηχανισμός απόσπασης κερδών κρατά τους νόμους, τα ΦΕΚ και τα διατάγματα κλειδωμένα στο συρτάρι. Ο ίδιος μηχανισμός αφήνει ανενεργές προστατευτικές διατάξεις για ένα διατηρητέο μνημείο της φύσης, στο όνομα μιας κακώς νοούμενης αξιοποίησης. Με τυπικούς όρους, καταπατά τη νομοθεσία. Αν ο ίδιος ο Δήμος, το τοπικό «κράτος», δεν εφαρμόζει το νόμο, τότε είναι βέβαιο ότι όλες οι δραστηριότητες, οι συναυλίες και τα γαμήλια πάρτι μεταξύ άλλων, θα θεωρούνται από τους επισκέπτες, επιτρεπτές αν όχι και καλοδεχούμενες.
Ένας Διονυσόπουλος χρειάζεται και σήμερα
Η νομική κατοχύρωση της προστασίας της λίμνης ως τόπου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, ως χώρου ιδιαιτέρου ιστορικού ενδιαφέροντος και ως διατηρητέου μνημείου της φύσης, ήρθε σχετικά πρόσφατα και μετά από πολλούς αγώνες. Ο άνθρωπος που συνέδεσε απόλυτα το όνομά του με τον αγώνα για την προστασία της λίμνης λέγεται Χρήστος Διονυσόπουλος και σ’ αυτόν χρωστάμε όλα τα νομικά ερείσματα για την καταγγελία της σημερινής κατάστασης ως εκτροπής.
Δυστυχώς, η λίμνη βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στο στόχαστρο ενός συστήματος που βλέπει τη φύση ως κερδοφόρα επένδυση. Η επιθετικότητα του συστήματος αυτού, γέννησε και τη νικηφόρα στα χαρτιά τουλάχιστον αντίσταση. Το 1989 ο χώρος βρισκόταν εντός του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της πόλης (!) και σχεδιαζόταν να χτιστούν 1.937 τετραγωνικά μέτρα και ένα θέατρο. Αν το τότε σχέδιο εφαρμοζόταν, σήμερα ο χώρος θα είχε γεμίσει εστιατόρια, ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και κέντρα διασκέδασης. Το 1993 ο επιχειρηματίας που εκμεταλλευόταν τότε το χώρο έφερε μπουλντόζα και προχώρησε σε εκβραχισμούς, για να επεκταθεί! Για ένα διάστημα, το υπουργείο Περιβάλλοντος, αντί για ζώνη απόλυτης προστασίας, κήρυξε τη λίμνη σε ζώνη οικιστικού ελέγχου.
Από το 1995 και έπειτα, η κινητοποίηση υπέρ της λίμνης έφερε αποτελέσματα. Τότε η γνωμοδοτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ανέτρεψε τις μεθοδεύσεις του υπουργείου. Ήρθε το 2003, δέκα χρόνια μετά την πρώτη αντίδραση, το Προεδρικό Διάταγμα ανακήρυξης της λίμνης σε διατηρητέο μνημείο. Και το 2011 ακολούθησε η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας επικυρώνοντας όλα τα κεκτημένα.
Δυστυχώς, είμαστε μάρτυρες ενός καίριου πισωγυρίσματος. Θα χρειαστεί μια αποφασιστική κινητοποίηση όπως αυτή του Χρήστου Διονυσόπουλου για να σταματήσει.
(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 13-4-2013)
Γιώργος Λαουτάρης 