Σημαντικές απώλειες θα μετρά η Τοπική Αυτοδιοίκηση αν ευοδωθεί το σχέδιο του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, το οποίο προωθείται για την απόλυση όσο το δυνατό μεγαλύτερου αριθμού δημόσιων υπαλλήλων. Στον κατάλογο που δόθηκε στη δημοσιότητα με τους 252 οργανισμούς και υπηρεσίες, από όπου σχεδιάζεται να απολυθούν 15.000 υπάλληλοι, υπάρχουν και 128 Δημοτικές Επιχειρήσεις. Στο σύνολό τους, τα νομικά αυτά πρόσωπα του δημόσιου τομέα διαθέτουν κατά κανόνα υπαλλήλους με συμβάσεις αορίστου χρόνου, αλλά και σημαντικό αριθμό συμβασιούχων ορισμένου χρόνου και έργου. Με την ισοπεδωτική λογική που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση μπροστά στις απαιτήσεις των δανειστών, ένα μεγάλο «ψαλίδι» θα πέσει επί δικαίων και αδίκων.
ΔΗΠΕΘΕ και δημοτικά ραδιόφωνα μεταξύ των 252 υπό κατάργηση φορέων
Το κύριο επιχείρημα όσων προωθούν τις απολύσεις και το λουκέτο στους δημοτικούς αυτούς φορείς είναι ότι συστάθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια με σκοπό οι εκάστοτε δημοτικές αρχές και πολιτικές δυνάμεις στην εξουσία να «τακτοποιούν» την εκλογική τους πελατεία, με αποτέλεσμα αφενός η επιλογή του προσωπικού να έχει γίνει με εντελώς αδιαφανή κριτήρια και χωρίς δικαιοσύνη και αφετέρου η παραγωγικότητα ή η κοινωνική ωφέλεια από τη δράση των επιχειρήσεων αυτών να κινείται σε πολύ χαμηλά ή και αμελητέα επίπεδα. Ακόμη κι αν ίσχυε στο ακέραιο το παραπάνω προβαλλόμενο επιχείρημα, στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν αποτελεί παρά πρόσχημα και όχι αιτία των κυβερνητικών πρωτοβουλιών. Πραγματικό ελατήριο για τις καταργήσεις, συγχωνεύσεις και απολύσεις είναι η απόφαση της κυβέρνησης, κατ’ απαίτηση της τρόικας, να προχωρήσει έως τα τέλη του 2013 σε 4.000 απομακρύνσεις υπαλλήλων και άλλων 11.000 μέχρι τα τέλη του 2014. Μάλιστα, σύμφωνα με τις εξαγγελίες, οι 2.000 πρώτες απολύσεις αναμένονται εντός των ημερών.
Γι’ αυτόν άλλωστε το λόγο, ο μνημονιακός πέλεκυς φαίνεται να πέφτει πάνω και σε φορείς με αποδεδειγμένη και αναντικατάστατη προσφορά. Μιλώντας για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στη λίστα των υπό κατάργηση ή συγχώνευση 252 νομικών προσώπων, ξεχωρίζουν τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα Κοζάνης, Λάρισας, Ρούμελης και Σερρών, αλλά και τα δημοτικά ραδιόφωνα Αθήνας (Αθήνα 9,84), Ηρακλείου Αττικής (Επικοινωνία 94 FM), Πειραιά (Κανάλι 1) και Βόλου. Καλώς ή κακώς (και κλίνουμε προς το δεύτερο) βασικές αρμοδιότητες των Δήμων και των Περιφερειών έχουν μεταφερθεί στις κοινωφελείς Δημοτικές Επιχειρήσεις. Εδώ εντάσσονται οι παιδικοί σταθμοί, η ύδρευση και αποχέτευση, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», οι ξενώνες αστέγων, τα κοινωνικά παντοπωλεία και ιατρεία, τα κέντρα πρόληψης, τα γυμναστήρια, τα ωδεία και τόσα άλλα. Πρόκειται για δομές του κοινωνικού κράτους που απευθύνονται κυρίως στα πιο ευάλωτα από την κρίση κοινωνικά και εισοδηματικά στρώματα, εκπληρώνοντας (στρεβλά πολλές φορές) μια αποστολή του Δημοσίου. Με ποια ακριβώς λογική οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις που στελέχωσαν με αμφισβητήσιμα κριτήρια αυτούς τους φορείς, έρχονται να «διορθώσουν» υποκριτικά το λάθος τους, στερώντας όμως εκτός από τους υπαλλήλους τη δουλειά τους και από τους δημότες και τις υπηρεσίες που προσέφεραν τόσα χρόνια;
έκδοση πιστοποιητικών η μόνη αρμοδιότητα που μένει στους Δήμους
Όπως το θέτει η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, με την προωθούμενη κατάργηση – συγχώνευση φορέων «επιχειρείται πλήρης αποδιάρθρωση των υπηρεσιών και δομών των δήμων της χώρας», ενώ «η κεκτημένη, μετά τις συγχωνεύσεις που επέφερε ο Καλλικράτης, ισορροπία του συστήματος οδηγείται σε κατάρρευση». Όπως σημειώνει ο συλλογικός φορέας των Δημάρχων της χώρας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ήδη σηκώσει ένα βαρύ «σταυρό» στις αναδιαρθρώσεις υπηρεσιών και δομών: «Σε ό,τι αφορά στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, από 4.300 συγχωνεύτηκαν σε 520, ήτοι μείωση 88%, ενώ τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου από 1.350 συγχωνεύτηκαν σε 492, ήτοι μείωση 64%!». Όπως καταλήγει η ΚΕΔΕ, «η μονομερής και άνωθεν κατάργηση θέσεων εργασίας, η μονομερής και άνωθεν διαγραφή ολόκληρων δημοτικών φορέων, υπονομεύει και ακυρώνει το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη γυρίζει πίσω στη δεκαετία του ΄60 και την περιορίζει στην έκδοση μόνο πιστοποιητικών». Χαρακτηριστική και η δήλωση του προέδρου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής, Νίκου Σαράντη: «Τυχόν κατάργηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων και απόλυση του προσωπικού τους θα ακρωτηριάσει την Αυτοδιοίκηση, θα δυσκολέψει την καθημερινή εξυπηρέτηση του συνόλου των κατοίκων και θα αφήσει αβοήθητους μπροστά στις συνέπειες της κρίσης αυτούς ακριβώς τους πολίτες που έχουν σήμερα τη μεγαλύτερη ανάγκη της κρατικής συνδρομής».
Άλλος προσανατολισμός το ζητούμενο
Εξ αρχής, η συγκρότηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων και η εκχώρηση σ’ αυτές αρμοδιοτήτων των Δήμων ήταν μια κίνηση σε λάθος κατεύθυνση. Ήταν ένας τρόπος ώστε το προσωπικό τους να εργάζεται υπό άλλο καθεστώς, με συμβάσεις ορισμένου ή αορίστου χρόνου και χωρίς μονιμότητα, επομένως ένας τρόπος για να καταστούν οι δημοτικοί αυτοί υπάλληλοι όμηροι της εκάστοτε διοίκησης. Περαιτέρω, ήταν ανέκαθεν ένα όχημα για την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και την πρόσθετη φορολόγηση των δημοτών.
Αν κάτι έπρεπε να αλλάξει, αυτό είναι η ίδια η λειτουργία των Δήμων και ο προσανατολισμός τους στην κοινή ωφέλεια και όχι στις ανταποδοτικές υπηρεσίες, όπως επιτάσσει η νεοφιλελεύθερη αντίληψη. Αντί για ρόλο «τοπικού κράτους», θεσμού δηλαδή επιβολής έμμεσης φορολογίας, οι Δήμοι θα έπρεπε να έχουν ρόλο φορέα κοινωνικής πολιτικής και πρόνοιας. Παράλληλα, οι περιπτώσεις ευνοιοκρατίας, ρουσφετολογικών προσλήψεων, η συγκρότηση εκλογικής πελατείας και οι προσωπικοί μηχανισμοί από τις δημοτικές αρχές, μπορούν να αντιμετωπιστούν όχι με απολύσεις, αλλά με πλήρη δημοκρατικό έλεγχο των αποφάσεων από την τοπική κοινωνία. Με λαϊκούς θεσμούς ελέγχου της διοίκησης που δεν θα έχουν διακοσμητικό ρόλο όπως σήμερα.
(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 18/5/2013)
Γιώργος Λαουτάρης 