Είδηση που μπορεί να αλλάξει ριζικά το χαρακτήρα και τη δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έδωσε τη Δευτέρα που πέρασε ο Αντώνης Σαμαράς στον Γιάννη Πρετεντέρη, κατά τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Μέγκα. Όπως είπε ο πρωθυπουργός, μελετά “μήπως θα μπορούσαμε το φόρο των ακινήτων να τον περάσουμε στους Δήμους με ανταποδοτικότητα”. Πρόσθεσε επιπλέον ότι “είναι κάτι το οποίο γίνεται σε ξένες χώρες, είναι κάτι το οποίο θα μας έβγαζε από την υποχρέωση εμείς να πληρώνουμε τους Δήμους με τα ελλείμματα τα οποία δημιουργούνται και πολλές φορές είναι ανεξέλεγκτα”. Το θέμα όπως είπε ο Αντώνης Σαμαράς δεν έχει ακόμη συζητηθεί με την τρόικα, ενώ ο Γ. Πρετεντέρης ήταν ο πρώτος που το μάθαινε. Παρόλ’ αυτά, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι το θέμα “έχει ωριμάσει” μεταξύ των κυβερνητικών στελεχών ήδη, σε βαθμό ώστε να προετοιμάζεται ήδη η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία άμεσα.
Η κυβέρνηση αποκεντρώνει την ευθύνη για την κατάργηση του κοινωνικού κράτους
Με λίγα λόγια ο πρωθυπουργός προτείνει να αντικατασταθεί η τακτική κρατική επιχορήγηση στους Δήμους με την είσπραξη του νέου ενιαίου φόρου ακινήτων. Η αρχή της ανταποδοτικότητας σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος φόρος δεν θα είναι ενιαίος, αλλά θα αυξομειώνεται ανάλογα με την περιοχή, τις υπηρεσίες του Δήμου προς τους δημότες, τα έργα που θέλει να χρηματοδοτήσει κ.λπ., ακριβώς όπως συμβαίνει σήμερα και με τα δημοτικά τέλη που εισπράττονται μέσω της ΔΕΗ με διαφορετικούς συντελεστές ανά περιοχή. Επομένως, οι Δήμοι θα αποκτήσουν επισήμως φορολογική πολιτική, η οποία μάλιστα θα αποτελεί και το μοναδικό τους μέσο για να αποκτήσουν πόρους.
Από μια πρώτη σκοπιά, η αλλαγή αυτή συνιστά επιβεβαίωση μιας παλιάς θέσης των δυνάμεων του ΚΚΕ στα δημοτικά πράγματα, ότι δηλαδή δεν υπάρχει “τοπική αυτοδιοίκηση” αλλά “τοπική διοίκηση”. Αν συνδυαστεί η προοπτική αυτή μετατροπής των δήμων σε φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς με την απευθείας εκλογή προσώπων από λίστα στη θέση του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη, εκτός συνδυασμών και παρατάξεων, τότε βρισκόμαστε ενώπιον μιας θεμελιώδους αλλαγής: Ο Δήμος μετατρέπεται σε μικρό τοπικό κράτος, το οποίο διαθέτει τον μικρό, τοπικό “πρωθυπουργό” του. Παράλληλα, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και υπερφορολόγησης των πολιτών, η εξέλιξη αυτή μπορεί να επιφέρει την οριστική κατάργηση κάθε κοινωνικής δομής του Δήμου.
Τολμάμε την εκτίμηση ότι με δεδομένο το οικονομικό πλάνο των επόμενων χρόνων εντός της μνημονιακής πολιτικής, η κατάργηση των κοινωνικών δομών των Δήμων, όπως οι παιδικοί σταθμοί, τα προγράμματα “Βοήθεια στο Σπίτι”, τα ΚΑΠΗ κ.λπ. έχει ήδη δρομολογηθεί και θεωρείται αναπόφευκτη. Το θέμα επομένως για αυτούς που σχεδιάζουν την πολιτική στρατηγική, είναι ποιος θα χρεωθεί την απίστευτης σκληρότητας απόφαση αυτή. Στο πλαίσιο αυτό επιλέγεται η “αποκέντρωση” της ευθύνης, από την κυβέρνηση στη δημοτική αρχή. Ο Δήμαρχος θα κληθεί να αποφασίσει: Ή θα χαρατσώσει άγρια τους δημότες, ερχόμενος αντιμέτωπος με τη λαϊκή οργή που σήμερα έχει στο κατώφλι του ο πρωθυπουργός, ή θα καταργήσει βαθμηδόν κάθε κοινωνική παροχή για να βγει ο λογαριασμός. Σε κάθε περίπτωση, ένα ζήτημα κεντρικής πολιτικής κατεύθυνσης θα καταστεί τοπικό.
Στο τέλος του χρόνου οι λεπτομέρειες του νέου εκλογικού νόμου για τους δήμους
Ο κόσμος της αυτοδιοίκησης αιφνιδιάστηκε και ακόμη μιλάμε για πρώτες μόνο αντιδράσεις. Είναι χαρακτηριστική από την άποψη αυτή η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Κώστας Ασκούνης, Δήμαρχος Καλλιθέας και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας: “Δεν είναι δυνατόν κάθε φορά που το κράτος και η πολιτεία βρίσκονται σε αδιέξοδο να φορτώνουν χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό νέα βάρη στην Αυτοδιοίκηση”, τόνισε για να υπογραμμίσει: “Αποσπασματικού χαρακτήρα προτάσεις δε γίνονται αποδεκτές και μας βρίσκουν αντίθετους και ιδιαίτερα όταν δεν έχει προηγηθεί ένας στοιχειώδης διάλογος”.
Πιο κοντά η αλλαγή εκλογικού νόμου
Αυτό που μέχρι σήμερα αποδιδόταν απλώς σε “σκέψεις του πρωθυπουργού”, το ακούσαμε από τον ίδιο. Στη συνέντευξη που παραχώρησε τη Δευτέρα στην εκπομπή “Ανατροπή” χαρακτήρισε “απολύτως αναγκαία αλλαγή” την αποσύνδεση των δημοτικών συμβούλων από τον επικεφαλής, τονίζοντας ότι “είναι πάρα πολύ σημαντικό και για πρώτη φορά αξιολογείς τον καλό και τον βάζεις δίπλα στον δήμαρχο που νομίζεις ότι είναι κι ας είναι ο καλός από άλλη παράταξη”. Σε ερώτηση αν το ΠΑΣΟΚ έχει συμφωνήσει στην αλλαγή αυτή, ο Αντώνης Σαμαράς απάντησε χαρακτηριστικά “είμαστε στα τελειώματα”.
Το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών έδωσε με δήλωσή του και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Λεωνίδας Γρηγοράκος, μιλώντας την Τρίτη σε εκδήλωση για το ρόλο της αυτοδιοίκησης στη Λάρισα. Όπως είπε, οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο της αυτοδιοίκησης θα έχουν αποσαφηνιστεί μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ πρόσθεσε ότι το ΠΑΣΟΚ στηρίζει μία συνολικότερη μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος.
Με δεδομένο ότι η προεκλογική κούρσα στους δήμους έχει ήδη ξεκινήσει στις περισσότερες περιοχές, ενδεχόμενη αλλαγή τέτοιας έκτασης θα καθυστερήσει σημαντικά τις τελικές ανακοινώσεις υποψηφιοτήτων.
(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 9-11-2013)
Γιώργος Λαουτάρης 