Το μέλλον των δημοτικών κοινοτήτων

Παράταση ζωής αλλά πάντα «υπό σκιάν» των κεντρικών καλλικρατικών Δήμων, δίνει η κυβέρνηση στις δημοτικές κοινότητες που είναι ευρέως γνωστές ως Τοπικά Συμβούλια. Αυτό έγινε σαφές την Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2013 σε συνάντηση που είχε η Κεντρική Ένωση Προέδρων Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων Ελλάδας με τον Υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Μιχελάκη.

Το μείζον ερώτημα ήταν τι προβλέπεται για τα τοπικά συμβούλια στα κυβερνητικά σχέδια για αλλαγή του εκλογικού νόμου. Η απάντηση του Γ. Μιχελάκη ήταν πως οι επερχόμενες δημοτικές εκλογές θα διεξαχθούν με δύο χωριστά ψηφοδέλτια, ένα για τους υποψηφίους δημάρχους κι ένα για τους υποψηφίους δημοτικούς συμβούλους. Κάτω από τη λίστα ονομάτων των δημοτικών συμβούλων θα υπάρχουν τα ονόματα των υποψηφίων για τις δημοτικές και τοπικές κοινότητες. Οι πρώτοι σε σταυρό σύμβουλοι κάθε κοινότητας ορίζονται και Πρόεδροι. Με αυτό το μοντέλο καταργείται και στο επίπεδο των κοινοτήτων η έννοια της δημοτικής παράταξης όπως υπήρχε, παρόλο που αναμένεται κάθε υποψήφιος δήμαρχος να δημοσιοποιεί τα ονόματα των συμβούλων που τον υποστηρίζουν.

Ειδικά για τις Δημοτικές Κοινότητες, των οποίων οι αποφάσεις έχουν έντονα τοπικό χαρακτήρα, η εξέλιξη αυτή είναι μάλλον θετική. Αν η μοναδική απόφαση που έχουν να λάβουν τα Τοπικά Συμβούλια είναι οι ταφές των δημοτών και η χορήγηση αδειών σε καταστήματα ώστε να παίζουν μουσική όπως ισχύει σήμερα, τότε πράγματι είναι περιττό να μιλά κανείς για παρατάξεις, ιδεολογίες ή συγκροτημένα προγράμματα με στρατηγική για την πόλη. Είναι πολύ καλύτερο να εκλέγονται οι σύμβουλοι από μια ενιαία λίστα.

Το πρόβλημα όμως έγκειται ακριβώς εκεί. Οι κουτσουρεμένες αρμοδιότητες στην πραγματικότητα αχρηστεύουν το βαθμό αυτό της αυτοδιοίκησης. Τον καθιστούν μια βαθμίδα στην ουσία περιττής γραφειοκρατίας, αφού η γνώμη του οργάνου αυτού θεωρείται μεν απαραίτητη αλλά σε καμία περίπτωση δεσμευτική, επί των σοβαρών θεμάτων. Την ίδια στιγμή, μια σειρά προστατευτικές διατάξεις του «Καλλικράτη» για το ρόλο των Δημοτικών Κοινοτήτων πέρασαν από την πρώτη στιγμή σε αχρηστία: Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα επ’ αυτού είναι η πρόβλεψη της παρουσίας και της ψήφου των προέδρων των Δημοτικών Κοινοτήτων στο Δημοτικό Συμβούλιο όταν συζητείται θέμα τοπικού ενδιαφέροντος.

Χωρίς αρμοδιότητες τα Τοπικά Συμβούλια γίνονται μια βαθμίδα περιττής γραφειοκρατίας

Πάγιο αίτημα των τοπικών συμβουλίων, από την πρώτη μέρα εφαρμογής του Καλλικράτη, ήταν η κατάργηση των τοπικών αντιδημάρχων. Όπως υποστηρίζουν, οι αντιδήμαρχοι με τοπικές αρμοδιότητες γίνονται «τοπάρχες» και παίρνουν σχεδόν το σύνολο των αρμοδιοτήτων, αφήνοντας στα αιρετά όργανα τη …χαρτούρα.

Δυστυχώς, δεν φαίνεται στον ορίζοντα λύση επί των θεμάτων αυτών. Μιλώντας στον «Παλμό», ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Προέδρων Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων Ελλάδας, Νικόλαος Κοντογιάννης, πρόεδρος της Δημοτικής Ενότητας Δελφών, χαρακτήρισε «θετικότατη και παραγωγική» τη συνάντηση με τον υπουργό Εσωτερικών, στο βαθμό που τέθηκαν τα προβλήματα στο τραπέζι. Αυτά που αποφασίστηκαν στη συνάντηση πάντως είναι ακόμη πίσω από τις πραγματικές ανάγκες. Συγκεκριμένα, εκτός από την αποσαφήνιση των εκλογικών θεμάτων, διατυπώθηκε η κατηγορηματική θέση ότι οι Δημοτικές Κοινότητες δεν πρόκειται να καταργηθούν. Επιπλέον, ο Γιάννης Μιχελάκης δεσμεύτηκε ότι θα υπάρξει συμμετοχή εκπροσώπων της Ένωσης στην προπαρασκευαστική επιτροπή που θα αναλάβει να συντάξει τον «Νέο Καλλικράτη». Τέλος, από την κυβέρνηση ξεκαθαρίστηκε ότι δεν θα υπάρξει καμία χωροταξική αλλαγή στο «Νέο Καλλικράτη» παρά μόνο σε πέντε νησιά.

Το ερώτημα τώρα είναι πότε θα γίνει η τροποποίηση του αυτοδιοικητικού νομικού πλαισίου. Με το νέο εκλογικό νόμο ακόμη σε εκκρεμότητα και τη χώρα συνολικά σε μια παρατεταμένη πολιτική κρίση, είναι μάλλον δύσκολο ως απίθανο μια τόσο μεγάλη προσπάθεια να καταλήξει σε αποτελέσματα την τρέχουσα δημοτική περίοδο, για να τεθούν σε εφαρμογή οι αλλαγές από τις νέες τοπικές διοικήσεις.

Θα βρεθούν
τοπικοί υποψήφιοι;

Στοιχηματίζουμε ότι το πιο δύσκολο κομμάτι στο παζλ των επόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών θα είναι η συγκρότηση των Τοπικών Συμβουλίων. Η εμπειρία από την 3χρονη μέχρι σήμερα εφαρμογή του «Καλλικράτη» έδειξε ότι ο θεσμός αυτός είναι περισσότερο διακοσμητικός – διεκπεραιωτικός παρά ουσιαστικός. Αυτό το ζουν πρώτοι από όλους οι εκλεγμένοι σύμβουλοι, που θεωρούν όλο και περισσότερο μάταιη τη συμμετοχή τους στα όργανα αυτά. Όπως έδειξε και το πρόσφατο σχετικά πανελλαδικό συνέδριο δημοτικών κοινοτήτων, οι τοπικοί σύμβουλοι είναι πολύ προβληματισμένοι για το μέλλον του θεσμού. Την ίδια στιγμή, εκλεγμένοι πρόεδροι Κοινοτήτων που έχουν μιλήσει στον «Παλμό» δεν κρύβουν την απογοήτευσή τους και μοιράζονται τη σκέψη τους να αποσυρθούν αν δεν αλλάξει κάτι ριζικά.

Όταν όλες οι αρμοδιότητες και τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν στο κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο και προσωπικά στο Δήμαρχο, το τοπικό συμβούλιο καταντά όργανο «β’ εθνικής». Η δημοσιογραφική κάλυψη των συνεδριάσεων που κάνουν οι Δημοτικές Κοινότητες αποκαλύπτει μια πολύ πικρή αλήθεια: Οι τοπικοί σύμβουλοι είναι αυτοί που γνωρίζουν τα πάντα για την πόλη τους, και την ίδια στιγμή δεν μπορούν να κάνουν τίποτα γι’ αυτήν! Ένα τοπικό μέσο ενημέρωσης μπορεί να βγάλει «λαβράκια» από τη συζήτηση μιας Δημοτικής Κοινότητας, αλλά πρέπει να περιμένει το Δημοτικό Συμβούλιο για τις αποφάσεις.

Γνωρίζοντας όλα αυτά πλέον εκ πείρας, γατί κάποιος να θέσει υποψηφιότητα στο Τοπικό Συμβούλιο και όχι απ’ ευθείας στο κεντρικό;

(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 16-11-2013)