Τσίπρας: Από την ευρωζώνην φυγείν αδύνατον

Στην ομιλία του στο Λευκό Πύργο τον Σεπτέμβριο, ο Αλέξης Τσίπρας ενθουσίασε το συγκεντρωμένο πλήθος κάνοντας λόγο για τη Φεντερασιόν, τον Μάη του ’36 των καπνεργατών και απειλώντας τους τραπεζίτες ότι «θα περάσουν από το ταμείο και θα αφήσουν τα κλειδιά». Στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Όστιν στο Τέξας τη Δευτέρα, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ έκανε προτάσεις για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έτεινε χείρα συνεργασίας με την Ουάσινγκτον και έκλεισε με μια φράση του Αβραάμ Λίνκολν. Δεν ξέρουμε αν εκεί ενθουσίασε το ακαδημαϊκό αμερικανικό κοινό του συνεδρίου που είχε θέμα «Μπορεί να διασωθεί η Ευρωζώνη;», όμως στην Ελλάδα κάποιοι μετά από την παρέμβαση αυτή, κοιμούνται πιο ήσυχοι.

Κι αυτό γιατί με την ομιλία αυτή φαίνεται να εγκαταλείπεται ή τουλάχιστον να αδυνατίζει το απειλητικό για την τάξη πραγμάτων δόγμα που μέχρι τώρα πρέσβευε ο ΣΥΡΙΖΑ, ότι δηλαδή στην περίπτωση ακραίων εκβιασμών από τους δανειστές, «είμαστε έτοιμοι και για τα χειρότερα ενδεχόμενα». Τώρα το βάρος πέφτει αλλού: «Υπάρχουν πολλοί, οι οποίοι ζουν μέσα στην κρίση, για τους οποίους το σημαντικό ερώτημα δεν είναι αν η ευρωζώνη μπορεί να σωθεί, αλλά εάν πρέπει να σωθεί», ανέλυσε ο Αλέξης Τσίπρας για να καταλήξει ότι «η θέση μας για το θέμα αυτό είναι σαφής: Η ευρωζώνη πρέπει να σωθεί». Η μόνη παραχώρηση στον ευρωσκεπτικισμό ήταν η παραδοχή από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ότι «η ευρωζώνη μπορεί να ήταν λάθος» ως προς τις ιδρυτικές της συνθήκες. Όμως κατά τον Αλέξη Τσίπρα το ζήτημα αυτό είναι απολύτως θεωρητικό ή όπως γλαφυρά το έθεσε, «προτιμώ να αφήσουμε στους ιστορικούς αυτή τη συζήτηση. Δεν έχει σημασία σήμερα».

Έχει ενδιαφέρον πώς δικαιολογείται η στάση αυτή: «Σήμερα η ευρωζώνη υπάρχει» τόνισε, χρωματίζοντας την τελευταία λέξη με τη δύναμη ενός τετελεσμένου το οποίο …φυγείν αδύνατον. Κατά τον Αλέξη Τσίπρα, «οι άμεσες εναλλακτικές είναι χειρότερες, μια έξοδος δεν θα ωφελήσει κανέναν». Βεβαίως, σήμερα υπάρχουν επίσης καπιταλισμός, σχέσεις ιδιοκτησίας, εκμετάλλευση, ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, πόλεμοι, παγκόσμια οικονομική κρίση, φτώχεια. Οπότε, τούτων δοθέντων, το μόνο που μένει να αλλάξουμε είναι η κυβέρνηση, που είναι άλλωστε και το πιο αναλώσιμο υλικό αυτού του συστήματος εξουσίας. Και το τι έφταιξε για όλα αυτά θα το βρουν οι επιστήμονες κάποια στιγμή…

Το ιστορικό ρεύμα που εκφράζει η Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ συνδέθηκε με δύο λέξεις κλειδιά όλα τα χρόνια από τη γέννησή του: Ανανέωση και πρόοδος. Κι όμως, από ρητορική υπερβολή ή βαρύ πολιτικό ολίσθημα, ο Αλέξης Τσίπρας είπε κατά λέξη στο Τέξας ότι «αυτό που επιδιώκουμε είναι η σημερινή Ευρώπη να επιστρέψει στις πρακτικές και τις επιδιώξεις αυτών των παλαιών αξιών». Οι «παλαιές αξίες» είναι κατά τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ οι προ νεοφιλελευθερισμού αρχές της ΕΕ: «Όχι άλλοι ευρωπαϊκοί πόλεμοι. Καθολικά ανθρώπινα δικαιώματα. Ένα κοινωνικό συμβόλαιο, που σημαίνει ένα ισχυρό σύστημα κοινωνικής ένταξης, κοινωνικής ασφάλισης, δημόσιας εκπαίδευσης, υγείας και πρόνοιας και σταδιακή σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων περιφερειών προς τα πρότυπα των πιο εύρωστων χωρών». Μα ήταν η χρεωκοπία αυτών των πολιτικών στο έδαφος της κρίσης που οδήγησε στο νεοφιλελευθερισμό! Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή στις ρίζες της ΕΕ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αριστερή οπτική των πραγμάτων.

Ο Αλέξης Τσίπρας προφύλαξε το αμερικανικό κοινό του από τις προχωρημένες προτάσεις που ηχούν λυτρωτικά για τους Έλληνες εργαζόμενους όταν τις ακούν από δυνάμει κυβερνητικά στελέχη, όπως «νέα σεισάχθεια» και «κρατικοποίηση τραπεζών». Αντιθέτως, η πρότασή του για τον τραπεζικό τομέα ήταν η εξής: «Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης θα πρέπει να τοποθετήσει όλες τις τράπεζες κάτω από μία ενιαία αρχή και να δημιουργήσει ένα ενιαίο ταμείο ασφάλισης σε επίπεδο ευρωζώνης». Επιπλέον, για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, άφησε στην άκρη τα περί αναδιανομής εισοδήματος που θα προκύψει από την φορολόγηση του πλούτου, για να υιοθετήσει τον αμερικανικό τρόπο επίλυσης τέτοιων ζητημάτων: «Η Ευρώπη θα μπορούσε να επιλέξει στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής να χρησιμοποιήσει τα κέρδη που συσσωρεύονται στο εσωτερικό του συστήματος των κεντρικών τραπεζών της για να χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα κουπονιών διατροφής – όπως συμβαίνει στην Αμερική», είπε. Μια ελεήμων ΕΕ είναι εφικτή!

Τέλος, σε ό,τι αφορά τα απαραίτητα κεφάλαια για την ανάπτυξη, η τοποθέτηση του Αλέξη Τσίπρα ήταν αποστομωτική. Πηγή θα είναι κατά τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ τα ποσά των διαρθρωτικών ταμείων που δεν έχουν απορροφηθεί αυτά τα χρόνια. Πρότεινε μάλιστα τους πόρους αυτούς να τους διαχειριστούν «η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων». Και επειδή, όπως είπε, ήταν λόγω γραφειοκρατίας που πήγαν αναξιοποίητα τα χρήματα αυτά, τώρα η διαχείρισή τους θα γίνει «χωρίς την ανάμειξη του ελληνικού κράτους» και με την προϋπόθεση «να επενδύουν στα ελληνικά πρότζεκτς στη βάση καθαρών τραπεζικών αρχών». Αλήθεια, αυτή η θέση συμβαδίζει με τις παλαιές αρχές της ΕΕ;

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 10-11-2013)

Δήμος – τοπικό κράτος εισπράττει φόρο ακινήτων

Είδηση που μπορεί να αλλάξει ριζικά το χαρακτήρα και τη δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έδωσε τη Δευτέρα που πέρασε ο Αντώνης Σαμαράς στον Γιάννη Πρετεντέρη, κατά τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Μέγκα. Όπως είπε ο πρωθυπουργός, μελετά “μήπως θα μπορούσαμε το φόρο των ακινήτων να τον περάσουμε στους Δήμους με ανταποδοτικότητα”. Πρόσθεσε επιπλέον ότι “είναι κάτι το οποίο γίνεται σε ξένες χώρες, είναι κάτι το οποίο θα μας έβγαζε από την υποχρέωση εμείς να πληρώνουμε τους Δήμους με τα ελλείμματα τα οποία δημιουργούνται και πολλές φορές είναι ανεξέλεγκτα”. Το θέμα όπως είπε ο Αντώνης Σαμαράς δεν έχει ακόμη συζητηθεί με την τρόικα, ενώ ο Γ. Πρετεντέρης ήταν ο πρώτος που το μάθαινε. Παρόλ’ αυτά, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι το θέμα “έχει ωριμάσει” μεταξύ των κυβερνητικών στελεχών ήδη, σε βαθμό ώστε να προετοιμάζεται ήδη η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία άμεσα.

Η κυβέρνηση αποκεντρώνει την ευθύνη για την κατάργηση του κοινωνικού κράτους

Με λίγα λόγια ο πρωθυπουργός προτείνει να αντικατασταθεί η τακτική κρατική επιχορήγηση στους Δήμους με την είσπραξη του νέου ενιαίου φόρου ακινήτων. Η αρχή της ανταποδοτικότητας σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος φόρος δεν θα είναι ενιαίος, αλλά θα αυξομειώνεται ανάλογα με την περιοχή, τις υπηρεσίες του Δήμου προς τους δημότες, τα έργα που θέλει να χρηματοδοτήσει κ.λπ., ακριβώς όπως συμβαίνει σήμερα και με τα δημοτικά τέλη που εισπράττονται μέσω της ΔΕΗ με διαφορετικούς συντελεστές ανά περιοχή. Επομένως, οι Δήμοι θα αποκτήσουν επισήμως φορολογική πολιτική, η οποία μάλιστα θα αποτελεί και το μοναδικό τους μέσο για να αποκτήσουν πόρους.

Από μια πρώτη σκοπιά, η αλλαγή αυτή συνιστά επιβεβαίωση μιας παλιάς θέσης των δυνάμεων του ΚΚΕ στα δημοτικά πράγματα, ότι δηλαδή δεν υπάρχει “τοπική αυτοδιοίκηση” αλλά “τοπική διοίκηση”. Αν συνδυαστεί η προοπτική αυτή μετατροπής των δήμων σε φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς με την απευθείας εκλογή προσώπων από λίστα στη θέση του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη, εκτός συνδυασμών και παρατάξεων, τότε βρισκόμαστε ενώπιον μιας θεμελιώδους αλλαγής: Ο Δήμος μετατρέπεται σε μικρό τοπικό κράτος, το οποίο διαθέτει τον μικρό, τοπικό “πρωθυπουργό” του. Παράλληλα, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και υπερφορολόγησης των πολιτών, η εξέλιξη αυτή μπορεί να επιφέρει την οριστική κατάργηση κάθε κοινωνικής δομής του Δήμου.

Τολμάμε την εκτίμηση ότι με δεδομένο το οικονομικό πλάνο των επόμενων χρόνων εντός της μνημονιακής πολιτικής, η κατάργηση των κοινωνικών δομών των Δήμων, όπως οι παιδικοί σταθμοί, τα προγράμματα “Βοήθεια στο Σπίτι”, τα ΚΑΠΗ κ.λπ. έχει ήδη δρομολογηθεί και θεωρείται αναπόφευκτη. Το θέμα επομένως για αυτούς που σχεδιάζουν την πολιτική στρατηγική, είναι ποιος θα χρεωθεί την απίστευτης σκληρότητας απόφαση αυτή. Στο πλαίσιο αυτό επιλέγεται η “αποκέντρωση” της ευθύνης, από την κυβέρνηση στη δημοτική αρχή. Ο Δήμαρχος θα κληθεί να αποφασίσει: Ή θα χαρατσώσει άγρια τους δημότες, ερχόμενος αντιμέτωπος με τη λαϊκή οργή που σήμερα έχει στο κατώφλι του ο πρωθυπουργός, ή θα καταργήσει βαθμηδόν κάθε κοινωνική παροχή για να βγει ο λογαριασμός. Σε κάθε περίπτωση, ένα ζήτημα κεντρικής πολιτικής κατεύθυνσης θα καταστεί τοπικό.

Στο τέλος του χρόνου οι λεπτομέρειες του νέου εκλογικού νόμου για τους δήμους

Ο κόσμος της αυτοδιοίκησης αιφνιδιάστηκε και ακόμη μιλάμε για πρώτες μόνο αντιδράσεις. Είναι χαρακτηριστική από την άποψη αυτή η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Κώστας Ασκούνης, Δήμαρχος Καλλιθέας και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας: “Δεν είναι δυνατόν κάθε φορά που το κράτος και η πολιτεία βρίσκονται σε αδιέξοδο να φορτώνουν χωρίς σχέδιο και προγραμματισμό νέα βάρη στην Αυτοδιοίκηση”, τόνισε για να υπογραμμίσει: “Αποσπασματικού χαρακτήρα προτάσεις δε γίνονται αποδεκτές και μας βρίσκουν αντίθετους και ιδιαίτερα όταν δεν έχει προηγηθεί ένας στοιχειώδης διάλογος”.

Πιο κοντά η αλλαγή εκλογικού νόμου

Αυτό που μέχρι σήμερα αποδιδόταν απλώς σε “σκέψεις του πρωθυπουργού”, το ακούσαμε από τον ίδιο. Στη συνέντευξη που παραχώρησε τη Δευτέρα στην εκπομπή “Ανατροπή” χαρακτήρισε “απολύτως αναγκαία αλλαγή” την αποσύνδεση των δημοτικών συμβούλων από τον επικεφαλής, τονίζοντας ότι “είναι πάρα πολύ σημαντικό και για πρώτη φορά αξιολογείς τον καλό και τον βάζεις δίπλα στον δήμαρχο που νομίζεις ότι είναι κι ας είναι ο καλός από άλλη παράταξη”. Σε ερώτηση αν το ΠΑΣΟΚ έχει συμφωνήσει στην αλλαγή αυτή, ο Αντώνης Σαμαράς απάντησε χαρακτηριστικά “είμαστε στα τελειώματα”.

Το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών έδωσε με δήλωσή του και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Λεωνίδας Γρηγοράκος, μιλώντας την Τρίτη σε εκδήλωση για το ρόλο της αυτοδιοίκησης στη Λάρισα. Όπως είπε, οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο της αυτοδιοίκησης θα έχουν αποσαφηνιστεί μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ πρόσθεσε ότι το ΠΑΣΟΚ στηρίζει μία συνολικότερη μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος.

Με δεδομένο ότι η προεκλογική κούρσα στους δήμους έχει ήδη ξεκινήσει στις περισσότερες περιοχές, ενδεχόμενη αλλαγή τέτοιας έκτασης θα καθυστερήσει σημαντικά τις τελικές ανακοινώσεις υποψηφιοτήτων.

(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 9-11-2013)

ΣΥΡΙΖΑ: Ομαλότητας και ρεαλισμού γωνία

Στην άβολη για την Αριστερά γωνία όπου διασταυρώνονται η πολιτική ομαλότητα και ο οικονομικός ρεαλισμός στριμώχνεται η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Με την πρωτοβουλία των κινήσεων να βρίσκεται εξ ολοκλήρου στην πλευρά του αντιπάλου της, της κυβέρνησης και της Νέας Δημοκρατίας εν προκειμένω, η Κουμουνδούρου αρκείται σε κινήσεις συντήρησης δυνάμεων, με στόχο αφενός να διατηρήσει την κοινωνική αποδοχή ως εναλλακτική λύση και αφετέρου να λάβει διαπιστευτήρια κυβερνησιμότητας από κύκλους με ευρύτερη επιρροή.

Η επικίνδυνη αυτή ισορροπία επέβαλε την Παρασκευή, μετά τη μαφιόζικη δολοφονία των δύο νεαρών στο Νέο Ηράκλειο, οι πρώτες ανακοινώσεις του κόμματος να παίξουν το «χαρτί» της ομαλότητας, χωρίς καμία αναφορά σε σενάρια προβοκάτσιας τα οποία με κάθε επισημότητα υιοθέτησε προ ημερών ο ΣΥΡΙΖΑ: «Η σημερινή δολοφονία δημιουργεί κλίμα αποσταθεροποίησης και στοχεύει στη δημοκρατία», ήταν το πρώτο σχόλιο του γραφείου Τύπου. Ωστόσο, το πρωί του Σαββάτου, η Αυγή κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Προβοκάτσια με δύο νεκρούς».

Συνεργασίες «με το διάβολο» προετοιμάζει η αξιωματική αντιπολίτευση σε Βουλή και αυτοδιοίκηση

Στην Κουμουνδούρου εκτιμούν μετρώντας το πολιτικό κλίμα και τις κυβερνητικές κινήσεις ότι οι εκλογές θα επισπευσθούν και καλούν τον κομματικό μηχανισμό να βρίσκεται σε εγρήγορση. Αυτό ήταν ένα από τα μηνύματα που έστειλε ο Αλέξης Τσίπρας από το βήμα της κοινής συνεδρίασης Κοινοβουλευτικής Ομάδας και Πολιτικής Γραμματείας την Τρίτη. Εκεί ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε «μια νέα και πιο αναβαθμισμένη ωριμότητα», μιλώντας έμμεσα για τις δύο κοινοβουλευτικές «ανταρσίες» της Ζωής Κωνσταντοπούλου και του Μανώλη Γλέζου.

Ο Γλέζος πάντως επανήλθε σαν «φωνή της βάσης» στην κριτική της ηγεσίας. Με συνέντευξή του στο ραδιοσταθμό Βήμα, τόνισε για το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ πως «υπάρχουν σημεία που δεν έχουν ξεκαθαριστεί» για να σημειώσει ότι «ορρωδώ να πω στον κόσμο που με ρωτάει πού θα βρούμε τα λεφτά, ότι η απάντησή μας δεν είναι πειστική, πρέπει να είναι πιο πειστική».

Κι αν ο οικονομικός ρεαλισμός απαιτεί προσαρμογές στο πρόγραμμα, ο πολιτικός ρεαλισμός των συσχετισμών επιβάλει την προετοιμασία του κόσμου του ΣΥΡΙΖΑ για συμμαχίες ακόμη «και με το διάβολο». Όπως είπε ο Δημήτρης Παπαδημούλης, μιλώντας στο ραδιοφωνικό σταθμό Real «ακόμα και αν επιτύχουμε το στόχο της αυτοδυναμίας -που είναι δύσκολος, αλλά όχι ανέφικτος- εμείς θα επιδιώξουμε πολιτικές συνεργασίες με την ευρύτερη δυνατή στήριξη σε Βουλή και κοινωνία». Ο βουλευτής υπογράμμισε ότι μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ υφίστανται «μεγάλες διαφορές», για να προσθέσει όμως ότι «με λογικές συγκλίσεις και μετατοπίσεις, θα πρέπει να επιδιωχθεί η συνεργασία και η κυβέρνηση».

Με το ίδιο ανοιχτό πνεύμα άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ θα πορευτεί και στις προσεχείς αυτοδιοικητικές εκλογές: «Στα αυτοδιοικητικά, ο ΣΥΡΙΖΑ θα επιδιώξει ευρύτερες συμμαχίες, επιδιώκοντας μια αλλαγή τοπίου στην αυτοδιοίκηση», είπε χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Παπαδημούλης. Συμπλήρωσε ότι στην Κουμουνδούρου είναι «πολύ ανοικτοί σε συγκλίσεις και τοπικές συνεργασίες με βάση το πρόγραμμά μας» και απέκλεισε συνεργασία μόνο για …«λαμόγια και λερωμένους».

Όμηρος της δικομματικής η αυτοδιοίκηση

Η κατά τα άλλα αποφασιστική και με σιδερένια πυγμή κυβέρνηση, στο πεδίο της αυτοδιοίκησης βαδίζει με τη δύναμη της αδράνειας. Κι όμως είναι ο κατεξοχήν τομέας που έχει ανάγκη από θεσμικές πρώτα από όλα αλλαγές και διορθώσεις και βέβαια από μια συνολική επανεξέταση του ρόλου του, ως αυτόνομου και με κοινωνικό προσανατολισμό. Η δικομματική όμως συμφωνία αφήνει εκτός πεδίου κάθε αλλαγή στην αυτοδιοίκηση.

Αυτό δείχνει πιο ανάγλυφα από κάθε τι το «τελικό κείμενο της Προγραμματικής Συμφωνίας» μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ που δημοσιοποιήθηκε την Τετάρτη το απόγευμα. Στο 12σέλιδο κείμενο και στο σημείο 33 αναφέρεται με χαρακτηριστική γενικότητα πως συμφωνείται «η αντιμετώπιση των θεσμικών, λειτουργικών και οικονομικών ζητημάτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης», χωρίς καμία απολύτως διευκρίνιση. Ενώ σε ό,τι αφορά το εκλογικό σύστημα, η διατύπωση που επιλέχθηκε μπορεί να συναγωνιστεί σε αινιγματικότητα και τους χρησμούς της Πυθίας: «Το εκλογικό σύστημα είναι πάντα μια εξαιρετικά κρίσιμη θεσμική παράμετρος που δεν πρέπει να τροφοδοτεί τεχνητές πολώσεις, αλλά να εναρμονίζεται με την ανάγκη για πολιτική σταθερότητα μέσα από την υπεύθυνη προγραμματική συνεργασία». Θα μπορούσαν κάλλιστα οι παραπάνω παράγραφοι να απουσιάζουν εντελώς, διότι δεν λένε τίποτα.

Στο δικομματικό μπρα ντε φερ πιέζεται ασφυκτικά η προοπτική αλλαγής του εκλογικού νόμου

Όλο το προηγούμενο διάστημα πάντως, έρχονταν στην επιφάνεια μικρο-αλλαγές και περιορισμένες συζητήσεις για επιμέρους θέματα, γεγονός που αποδεικνύει ότι υπάρχουν άλυτα ζητήματα. Για παράδειγμα, το σχέδιο του …«αντι-καλλικράτη», όπως ονομάστηκε, σύμφωνα με το οποίο μπορούν να τροποποιηθούν τα διοικητικά όρια κάποιων δήμων. Λες και όλο το ζήτημα της αυτοδιοίκησης είναι οι πολυπληθείς ή νησιωτικοί Δήμοι και όχι η χρηματοδότησή τους! Η απάντηση πάντως του ΠΑΣΟΚ τόσο μέσω των πολιτικών όσο και μέσω των αυτοδιοικητικών στελεχών του σε αυτή την πρωτοβουλία του υπουργείου Εσωτερικών ήταν αρνητική. Και πράγματι, οι προτεινόμενες αλλαγές ενώ οι τοπικές κοινωνίες μπαίνουν σε προεκλογική ευθεία μοιάζουν σημαντικά αποσπασματικές. Άλλωστε, το ίδιο το υπουργείο απέσυρε τελικώς το υπό συζήτηση νομοσχέδιο.

Να θυμίσουμε πάντως ότι εδώ και πολλούς μήνες συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης, όπως η Επιτροπή Θεσμών της ΠΕΔΑ (Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής) έχουν επεξεργαστεί προτάσεις βελτίωσης των θεσμικών κενών που άφησε ο «Καλλικράτης» στην πρώτη του εφαρμογή. Η πράξη έδειξε για παράδειγμα ότι η Επιτροπή Διαβούλευσης δεν λειτουργεί ως αποκλειστικά γνωμοδοτικό όργανο, ότι η Συμπαραστάτης του Δημότη είναι δύσκολο να εκλεγεί, ότι τα Τοπικά Συμβούλια είναι απολύτως περιθωριοποιημένα από την εξουσία του Δημάρχου, ότι οι Επιτροπές (Οικονομική, Ποιότητας Ζωής) δεν παράγουν τα αναμενόμενα, παρά προσθέτουν γραφειοκρατία. Όλη αυτή η συζήτηση διαγράφεται με μια μονοκοντυλιά. «Ποιος λογικός άνθρωπος από το ΠΑΣΟΚ δεν θα ήθελε να βελτιώσουμε κάποιες ρυθμίσεις του Καλλικράτη» διερωτάται ρητορικά σε πρόσφατη συνέντευξή του ο γραμματέας της ΚΠΕ του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, για να σπεύσει να συμπληρώσει όμως ότι αυτό πρέπει «να γίνει μέσα από όρους διαφανείς, συγκεκριμένους, μέσα από διάλογο και με τα όργανα της ΚΕΔΕ, ώστε να υπάρχει ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα». Μήπως όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει;

Βεβιασμένη, πρόχειρη, αυταρχική και κακή μια λύση που δεν συζητείται

Στο δικομματικό μπρα ντε φερ πιέζεται ασφυκτικά και η προοπτική αλλαγής του εκλογικού νόμου. Ο υπουργός Εσωτερικών, Γιάννης Μιχελάκης, από το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής της ΝΔ στις 11 Οκτωβρίου είπε καθαρά: «Αλλάζουμε το νόμο για τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για να μπορούν οι πολίτες να επιλέγουν τους πιο ικανούς και τους πιο άξιους, χωρίς περιορισμούς». Η απάντηση του ΠΑΣΟΚ ήρθε με «non paper» λίγες μέρες μετά στο οποίο αναφερόταν ότι «είμαστε ανοιχτοί να συζητήσουμε συνολικά και όχι αποσπασματικά τις θεσμικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα» και επίσης ότι «δεν πρόκειται να στηρίξουμε αποσπασματικές ρυθμίσεις που υποκρύπτουν μικροκομματικές και ψηφοθηρικές σκοπιμότητες».

Είναι προφανές ότι η μεριά του ΠΑΣΟΚ διαπραγματεύεται για να δώσει «πράσινο φως» και το αντικείμενο δεν είναι άλλο από τον εκλογικό νόμο για το Κοινοβούλιο. Κοινή βούληση των κυβερνητικών εταίρων είναι να καταργηθεί το «μπόνους» εδρών στο πρώτο κόμμα, ενώ το ΠΑΣΟΚ επιθυμεί μια εκλογική φόρμουλα που να ευέλικτη ώστε να εξασφαλίσει την πολιτική του επιβίωση. Στις μυλόπετρες της διαπραγμάτευσης αυτής, η αυτοδιοίκηση στενάζει.

Οι γρίφοι του νέου συστήματος

Ασάφειες, κενά και ερωτήματα έχουν αφήσει οι λειψές και γενικόλογες ανακοινώσεις περί αλλαγής του εκλογικού νόμου κατά τις αυτοδιοικητικές κάλπες.

Αν σε επίπεδο Δήμου και Περιφέρειας υιοθετηθεί το σύστημα με τις λίστες υποψηφίων (Δημάρχων – Περιφερειαρχών από τη μία, συμβούλων από την άλλη), τι γίνεται με τα Τοπικά Συμβούλια; Η απλή αναλογική είναι πράγματι στις προθέσεις των κυβερνώντων ή ισχύουν οι «διορθώσεις» που κυκλοφόρησαν, ότι δηλαδή ο Δήμαρχος θα έχει εξασφαλισμένη πλειοψηφία στο συμβούλιο με μπόνους εδρών και ότι η εκλογή συμβούλων θα είναι ανάλογη του ποσοστού που θα συγκεντρώσουν οι υποψήφιοι Δήμαρχοι που τους στηρίζουν; Ποιες επιπλέον εξουσίες θα πάρει ο Δήμαρχος και η Εκτελεστική Επιτροπή για να αντισταθμιστεί το ετερόκλιτο Δημοτικό Συμβούλιο που θα προκύψει από ένα σύστημα απλής αναλογικής; Θα είναι υποχρεωτικό για τον υποψήφιο Δήμαρχο να έχει ομάδα υποψηφίων συμβούλων; Τι περιθώρια κοινωνικής συμμετοχής έχει ένα απόλυτα δημαρχοκεντρικό σύστημα, όπου ένα πρόσωπο ψηφίζεται έξω από ένα προγραμματικό συλλογικό πλαίσιο;

Όσο περνά ο καιρός και τα αδιευκρίνιστα σημεία δεν συζητούνται στο πλαίσιο μιας οργανωμένης διαβούλευσης, τόσο φαίνεται πιο ορατό το ενδεχόμενο η απόφαση που θα ληφθεί να είναι βεβιασμένη, πρόχειρη, αυταρχική και κακή στην τελική εφαρμογή της. Άλλο ένα πεδίο όπου ο καταδικασμένος με την ψήφου του λαού δικομματισμός αφήνει τη διαλυτική του επίδραση!

(Δημοσιεύτηκε στον Παλμό Γλυφάδας, 26-10-2013)

Φώντας Λάδης: Μέτωπο πλατύ, ριζοσπαστικό, αντιφασιστικό

«Οι λαϊκοί αγώνες, ενώ στην ουσία είναι επιθετικοί, στη μορφή τους είναι πάντα αμυντικοί», σημειώνει στο Πριν ο Φώντας Λάδης, περιγράφοντας παράλληλα την πορεία διαμόρφωσης του πολιτικού τραγουδιού στην Ελλάδα και τις προοπτικές του «στις ιστορικές στιγμές που ζούμε» σήμερα.

Πώς αισθανθήκατε με τη σύλληψη των ηγετικών μελών της Χρυσής Αυγής;

Θεωρούσα ότι είναι πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο μετά την κλιμάκωση της δράσης των νεοναζιστών και τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Ναι μεν με εξέπληξε, δεν ήταν ωστόσο κάτι απρόβλεπτο. Το ένιωσα ως νίκη του αντιφασιστικού κινήματος. Άρα νιώθω βαθιά ικανοποίηση. Αναγνωρίζω ωστόσο και τις άλλες παραμέτρους, το γεγονός για παράδειγμα ότι η Νέα Δημοκρατία θέλει να το εκμεταλλευτεί με κάθε τρόπο και κυρίως εκλογικά.

Εκτιμάτε ότι η επιρροή των ακροδεξιών ιδεών μετά τις συλλήψεις βρίσκεται σε υποχώρηση ή σε άνοδο;

Τα ξενοφοβικά, ρατσιστικά αισθήματα που η παρουσία πλήθους μεταναστών έχει δημιουργήσει σε ένα κομμάτι του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια και η εξαθλίωση που προκαλούν οι μνημονιακές πολιτικές σίγουρα έχουν δώσει μια σταθερή βάση στη Χρυσή Αυγή. Δεν πρόκειται για παροδικό φαινόμενο, αφού τα προβλήματα που το γέννησαν εξακολουθούν να υφίστανται. Δεν ξεμπερδεύεις έτσι απλά, επειδή χτυπήθηκε η ηγεσία ή αποκαλύφθηκαν κάποιες κρυφές στον πολύ κόσμο πτυχές της δράσης της Χρυσής Αυγής. Πιστεύω πάντως, ότι κάτω από τις σημερινές συνθήκες, η επιρροή της δεν θα γνωρίσει αύξηση, το πιθανότερο είναι να διατηρηθεί σε μεγάλο ποσοστό της.

Στις μεγάλες λεωφόρους των μετώπων πρέπει να μιλάει κανείς μια κοινή, απλή γλώσσα

Ας έρθουμε στον περίφημο στίχο σας «τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον». Η ελληνική κοινωνία κατάλαβε τι εστί Χρυσή Αυγή, κι όμως την ψήφισε. Πώς το ερμηνεύετε;

Τους σημερινούς ανθρώπους δεν τους απασχολεί να εντρυφήσουν σε ό,τι έγινε στην Ελλάδα ή τον κόσμο πριν από 50 ή πριν από 70 χρόνια. Η κοινωνική κατάσταση είναι τέτοια, τα στρώματα που προλεταριοποιούνται ή εξαθλιώνονται τόσο μεγάλα και ο βαθμός πολιτικής συνειδητότητας ακόμα τόσο χαμηλός, ώστε το κύριο κριτήριο πολιτικής επιλογής δεν είναι ή χρήση ή όχι βίας, που –γιατί όχι;- γίνεται κι αυτή αποδεκτή. Ο φασισμός χαρακτηριζόταν πάντα στο ξεκίνημά του από μια ριζοσπαστικότητα και μια «απλούστευση» των στόχων του –μαζί, βέβαια, και από μια σύγχυση κριτηρίων- που θόλωνε το τοπίο και μπορούσε εύκολα να παρασύρει. Οι στίχοι μπορεί να λένε «τι κρύβει μες στα δόντια του το ξέρω, καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι» ή «οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν, μα όχι και το μίσος του για μένα», όμως ένα μέρος του κόσμου παρασύρεται από τις κατά καιρούς μάσκες του φασισμού και εν μέρει αποδέχεται ή και επιζητά την αλόγιστη, ωμή ρατσιστική βία. Αν δεν καταλάβουμε αυτό το σημείο, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε έγκαιρα το πρόβλημα.

Το «τσάκισέ τον» για το φασισμό πώς το εννοείτε; Μήπως η αντιπαράθεση αυτού του είδους δικαιολογεί τη θεωρία των δύο άκρων;

Έχω την πεποίθηση ότι οι αγώνες για δικαιώματα που χάθηκαν και για βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, πρέπει να βασίζονται σε μαζικές και ειρηνικές κινητοποιήσεις. Οι λαϊκοί αγώνες, ενώ στην ουσία είναι επιθετικοί, στη μορφή τους είναι πάντα αμυντικοί. Οι εργαζόμενοι ξεκινούν με την πρόθεση να σεβαστούν στοιχειώδεις κανόνες δημοκρατίας και επιζητούν ένα «παρατεταμένο» διάλογο μεταξύ τους και με την υπόλοιπη κοινωνία. Παλεύουν να πείσουν την πλειοψηφία για την αναγκαιότητα ριζικών αλλαγών. Αν, σε αυτή την προσπάθεια τους, έρθουν κάποιες δυνάμεις και τους χτυπήσουν, όπως πάντα –ή σχεδόν πάντα– γίνεται, λογικό είναι να αμυνθούν, να αντισταθούν. Όσον αφορά το νεοφασισμό, όταν λέω «τσάκισέ τον», μιλώ για ένα μέτωπο αγωνιστικό, ριζοσπαστικό και ιδιαίτερα πλατύ, που σταδιακά και το ίδιο θα εμβαθύνει την συνειδητότητά του. Αυτός είναι ο δρόμος.

Πόσο πλατύ μπορεί να είναι αυτό το μέτωπο που περιγράφετε;

Τα μέτωπα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν μια απλή ευκαιρία για την προώθηση της δικής μας στρατηγικής, αλλά σαν μια ουσιαστική ανάγκη συσπείρωσης με δυνάμεις που έχουν μια διαφορετική αντίληψη για τα προβλήματα, αλλά συμφωνούν στο στόχο του να τσακιστεί ο φασισμός. Μέτωπο δεν σημαίνει να κοιταζόμαστε στον καθρέφτη και να προσπαθούμε να συμμαχήσουμε με το είδωλό μας. Το μέτωπο έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τυπικά και ουσιαστικά. Συγκροτείται τόσο στο κοινωνικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο. ΄Όλα τα μέτωπα στην ιστορία έγιναν από διαφορετικές μεταξύ τους πολιτικές δυνάμεις. Αυτό σημαίνει κάποια σύγκλιση, κι αν χρειαστεί επιμέρους συμβιβασμούς, και σε συνθήκες μάλιστα άμυνας ακόμα και επανεξέταση κάποιων προτεραιοτήτων.Εδώ, εννοείται –και ευτυχώς– δεν βρισκόμαστε σε αμυντική κατάσταση. Ωστόσο και πάλι, δεν ωφελεί και δεν αποδίδει να πηγαίνουμε προς τους άλλους «κραδαίνοντας», ως προϋπόθεση, τους στρατηγικούς μας στόχους και μάλιστα ειπωμένους με την δική μας, ιδιαίτερη γλώσσα. Όπως και στην τέχνη, στις «μεγάλες λεωφόρους» των μετώπων, πρέπει να βρίσκει κανείς μια κοινή γλώσσα, απλή, με απτά παραδείγματα, για να πείσει τον κόσμο. Τότε μόνο θα προσχωρήσει στο μέτωπο ο καθένας που είναι και νιώθει αντιφασίστας, μεγάλα δηλαδή τμήματα της πλειοψηφίας του λαού μας, που τώρα παραμένουν αδρανή και μη μάχιμα.

Το πολιτικό τραγούδι που υπηρετήσατε ανήκει στο παρελθόν;

Στα πρώτα μου τραγούδια, τα «Γράμματα από τη Γερμανία», που μελοποιήθηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη το 1966, υπάρχουν κάποια που καταγγέλλουν άμεσα τους νεοναζί που σήκωναν τότε κεφάλι. Εκείνη την εποχή, μαζί με τόσα άλλα, είχαμε την πρώτη προσπάθεια μεταπολεμικά για τη δημιουργία ενός άμεσου πολιτικού τραγουδιού. Αναφέρω ονόματα στιχουργών και συνθετών: Γιάννης Νεγρεπόντης, Κωστούλα Μητροπούλου, Σαββόπουλος και Κηλαηδόνης -σε μερικά τους τραγούδια- και ίσως κάποιοι άλλοι. Μιλάμε για τραγούδια που ακολουθούν το στυλ μπαλάντας ή που θυμίζουν τραγούδια των καμπαρέ, ή το άμεσο, καυστικό, θεατρικό τραγούδι του μεσοπολέμου ή τα ιταλικά πολιτικά τραγούδια ή εκείνα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Αυτά ήταν τα πρώτα σκιρτήματα για να φτιαχτεί στην Ελλάδα μια σχολή πολιτικού τραγουδιού. Με τα «Γράμματα από τη Γερμανία» προσχώρησα σε αυτήν την προσπάθεια, επηρεασμένος κυρίως από τον κύκλο «Ένας Όμηρος» του Θεοδωράκη, σε ποίηση του Ιρλανδού επαναστάτη Μπρένταν Μπήαν, σε μετάφραση Βασίλη Ρώτα, και κάποια τραγούδια του Χατζιδάκι σε ποίηση Λόρκα, Μπρεχτ και Καμπανέλη. Τα «Γράμματα» απαγορεύτηκαν από την λογοκρισία. Κυκλοφόρησαν σε δίσκο μόνο μετά από δέκα χρόνια. Ωστόσο έγιναν ευρέως γνωστά και επηρέασαν κι αυτά με τη σειρά τους άλλους. Σήμερα, στο χώρο του πολιτικού τραγουδιού, υπάρχει μια κάμψη. Η ζωή και η τέχνη, ωστόσο, προχωρούν. Δημιουργούν καινούργιες μορφές. Στις ιστορικές στιγμές που ζούμε, ελπίζω πως θα υπάρξει και ανάλογη πολιτική τέχνη, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Ήδη έχω ακούσει ενδιαφέροντα δείγματα τραγουδιών νεότερων δημιουργών.

Πρωτοτυπία και ειλικρίνεια συναισθημάτων

Η ζωή και η τέχνη προχωρούν και δημιουργούν καινούργιες μορφές

Οι στίχοι σας έχουν πολλές φορές αποδοθεί στον Μπρεχτ. Πώς εξηγείτε αυτή την παρανόηση;

Ο Μπρεχτ είναι μια μεγάλη μορφή. Αλίμονο, αν δεν επηρεαζόμαστε από τις ιδέες του και τις θεωρητικές του απόψεις. Όμως στο έργο μας πρέπει να είμαστε πρωτότυποι και βασισμένοι, σ’ ένα βαθμό, στις δικές μας ποιητικές και μουσικές παραδόσεις. Αυτό προσπάθησα να πετύχω με τα «Τραγούδια μας», τα εργατικά τραγούδια που έγραψα με το Μάνο Λοΐζο και σε άλλα που έγραψα λίγο μετά με το Δημήτρη Λάγιο και το Λίνο Κόκοτο. Στη δεκαετία του 60 έγραφα και πολλούς άλλους στίχους, που όμως δύσκολα βρίσκονταν συνθέτες να τους μελοποιήσουν και κυρίως, εταιρείες για να κυκλοφορήσουν τον αντίστοιχο δίσκο. Είχαν ενοχληθεί, για ευνόητους λόγους, από αυτό το είδος και παρόλο που πούλαγε, προτιμούσαν να στρώσουν το δρόμο στο καθαρά καταναλωτικό τραγούδι. Έτσι, σταδιακά, σαμπόταραν όχι μόνο το πολιτικό τραγούδι, αλλά και όλους τους δημιουργούς, έντεχνης λαϊκής μουσικής. Κι έτσι φτάσαμε στο σημερινό χάλι. Κάποιοι από εκείνους τους στίχους μου που έμειναν στο συρτάρι, θα βγουν σύντομα με το γενικό τίτλο «Καθημερινός φασισμός» σε ένα μικρό βιβλίο από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Σ’ αυτή την ενότητα συμπεριλαμβάνεται και το ποίημα «Φασισμός», που μελοποίησε το 1978 ο Θάνος Μικρούτσικος. Γιατί οι στίχοι του αποδόθηκαν από κάποιους στον Μπρεχτ; Πιστεύω πως πρόκειται για μια απλή παρανόηση, που ξεκίνησε από το διαδίκτυο, επειδή στον ίδιο δίσκο, με τίτλο «Τα τραγούδια της Λευτεριάς», υπήρχε και ένα σε ποίηση Μπρεχτ, το «Άννα, μην κλαίς».

Η Αριστερά έχει τη φήμη ότι χειραγωγεί τους καλλιτέχνες της επιρροής της. Εσείς συναντήσατε κάτι τέτοιο;

Είμαστε από μια γενιά που μπορεί να είχε και αρνητικά, με πρώτο και καλύτερο ότι αποδειχτήκαμε απροετοίμαστοι και δεν δώσαμε τη μάχη με αξιοπρέπεια ενάντια στη χούντα που ήταν ολοφάνερο ότι πλησιάζει, όμως είμαστε επίσης μια γενιά δημιουργική και αυτόνομη. Ό,τι έδωσε η δική μας γενιά καλλιτεχνών, το έκανε πρωτοβουλιακά. Το παράδειγμα το έδωσε και εδώ ο Θεοδωράκης. Δεν ρώτησε ποτέ κανένα -πήγε κόντρα και στην επίσημη Αριστερά γι αυτό- για το τι θα γράψει, αν θα χρησιμοποιήσει μπουζούκι κ.λπ. Πράγματα γνωστά. Οι καλλιτέχνες είναι μέρος του κινήματος, και μόνο αυτοί ξέρουν πώς πρέπει να δράσουν και να δημιουργήσουν. Υπάρχει, ωστόσο, ο κίνδυνος της αυτολογοκρισίας. Ξέροντας ότι η εταιρεία δεν θα σου βγάλει το δίσκο ή ότι θα κερδίσεις πιο πολλά αν ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη συνταγή, πολλοί αυτολογοκρίνονται. Ανάλογος κίνδυνος υπάρχει και με την τυποποίηση. Μπορείς να γράφεις πολιτικά τραγούδια, που να επαναλαμβάνονται και να γίνονται κλισέ ή που να μιμούνται με άσχημο τρόπο άλλα, ανάλογα τραγούδια. Η πρωτοτυπία και η ειλικρίνεια των συναισθημάτων είναι το άλφα και το ωμέγα της τέχνης. Κάθε τέχνης.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 20-10-2013)