Αναπαλαιωμένη η εγχώρια τασκ φορς του Μνημονίου

Απρόσκοπτη πορεία στη μνημονιακή πολιτική διάλυσης δικαιωμάτων και κατάργησης ελευθεριών εγγυάται και το νέο κυβερνητικό σχήμα που ορκίστηκε την Τετάρτη στο προεδρικό μέγαρο. Οι επιλογές Παπαδήμου για τη συμπλήρωση της «εθνικής μνημονίου», μετά την παραίτηση του Χρήστου Παπουτσή λόγω των εσωκομματικών διαδικασιών στην Ιπποκράτους, αποτύπωσαν σε ένα πρώτο επίπεδο το αναλλοίωτο του ΠΑΣΟΚογενή χαρακτήρα της κυβέρνησης, μετά την άρνηση του Αντώνη Σαμαρά να παράσχει κάποιο επιπλέον γαλάζιο στέλεχος σε κρίσιμο χαρτοφυλάκιο. Πιο βαθιά όμως, η μίνι αναδιάταξη του πολιτικού προσωπικού δείχνει τα εγγενή αδιέξοδα και την πρωτοφανή κρίση του πολιτικού συστήματος, που λειτουργεί συνεχώς υπό ειδικό καθεστώς αντιδημοκρατικής εκτροπής και λαϊκής απονομιμοποίησης.

«Μάλιστα κύριε Πρέσβη μου»

Οι ισχυρές πιέσεις των Αμερικανών σε πολιτικούς και ακαδημαϊκούς παράγοντες για τις αντιδραστικές αλλαγές στα πανεπιστήμια ήρθαν στο φως, μετά την περιπετειώδη αποκάλυψη ενός μεγάλου πακέτου τηλεγραφημάτων της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Η σημερινή υπουργός Παιδείας, Άννα Διαμαντοπούλου, ο πρώην πρύτανης Γιώργος Μπαμπινιώτης, ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας Θάνος Βερέμης, όλοι αποδεικνύονται ιδιαίτερα συνεργάσιμοι με τους Αμερικανούς, που από το 2006 πίεζαν για τη θέσπιση ιδιωτικών πανεπιστημίων, για την αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων στα κολέγια και για αλλαγή του νόμου πλαίσιο. Οι Αμερικανοί δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην αλλαγή που συντελέστηκε στην ηγεσία της ΠΟΣΔΕΠ, την οποία μάλιστα η κυβέρνηση εμφάνισε ως σύμμαχό της στην κατάρτιση των αλλαγών!

Κλείνουν τα σχολεία για οικονομία!

Συνενώσεις και συγχωνεύσεις 1.933 συνολικά σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δρομολόγησε το υπουργείο Παιδείας. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, συνολικά στη χώρα λειτουργούν περίπου 16.000 μονάδες. Τα υπό συγχώνευση σχολεία θα φτάσουν τα 877. Αυτό σημαίνει ότι ο νέος σχολικός χάρτης θα βάλει λουκέτο στο 14% των σχολικών μονάδων της χώρας. Οι περισσότερες συγχωνεύσεις αφορούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όπου από 1.523 Δημοτικά, πλέον θα λειτουργούν μόλις 672. Επίσης συγχωνεύονται ή συνενώνονται και 410 Γυμνάσια και Λύκεια σε όλη τη χώρα.

Η επίσημη άποψη

Σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, τα κριτήρια για την επιλογή των υπό συγχώνευση ή κατάργηση σχολείων υπήρξαν αποκλειστικά παιδαγωγικά και «στοχεύουν στην αναβάθμιση της ποιότητας στη δημόσια εκπαίδευση», με τη δημιουργία σχολείων που «εξασφαλίζουν τις απαιτούμενες υποδομές». Η κυβέρνηση δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι οι συνενώσεις θα επιφέρουν και «ορθολογική αξιοποίηση του εκπαιδευτικού δυναμικού», το οποίο σύμφωνα με την ίδια πηγή, ήταν κατανεμημένο με άνισο τρόπο λόγω της ύπαρξης πολλών ολιγοθέσιων και κατακερματισμένων σχολικών μονάδων.

Όπως επιχειρηματολόγησε με άρθρο της στην εφημερίδα Τα Νέα, η υφυπουργός Παιδείας Εύη Χριστοφιλοπούλου, που είναι και υπεύθυνη για το πρόγραμμα, «η λογική του κάθε χωριό, κάθε γειτονιά και σχολείο ή μικρά σχολεία στο ίδιο κτίριο ή αυλή, σταματά εκεί όπου το σχολείο δεν έχει το μέγεθος για να παρέχει ποιοτική και ολοκληρωμένη παιδεία». Η υφυπουργός ακόμα υποστηρίζει ότι «η μεταρρύθμιση του Καλλικράτη δημιουργεί ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για ένα νέο σχολικό χάρτη. Ο κυρίαρχος λόγος όμως είναι πάντα εκπαιδευτικός. Επιχειρούμε το αυτονόητο: σχολεία όπου η κάθε τάξη να έχει το δάσκαλό της, χωρίς να πρέπει ο εκπαιδευτικός να διδάξει δύο, τρεις, ακόμα και έξι τάξεις ταυτόχρονα».

Στην πραγματικότητα, τα ελατήρια για τον «εκπαιδευτικό Καλλικράτη» ήταν οικονομικά και όχι παιδαγωγικά. Στην Καρδίτσα καταργείται το 44% των Γυμνασίων και Λυκείων, στις Σέρρες το 42,6% ενώ στην Αττική το 19,1%, σχεδόν 1 στα 5 σχολεία. Η επίκληση της υφυπουργού στην «ορθολογική αξιοποίηση του εκπαιδευτικού δυναμικού» αποκρύβει την απόφαση της κυβέρνησης να σταματήσει με κάθε κόστος τους ρυθμούς πρόσληψης μόνιμων εκπαιδευτικών, ενδεχομένως δε να είναι πρελούδιο και για την αλλαγή των εργασιακών σχέσεων του κλάδου. Σε κάθε περίπτωση, όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος, το κόστος της δημόσιας εκπαίδευσης ήταν αυτό που έθεσε σε κίνηση το μηχανισμό της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης. Εκ των υστέρων «εφευρέθηκε» η παιδαγωγική δικαιολογία για τις ειλημμένες αποφάσεις. Στα Νότια Προάστια ξεχωρίζει η κατάργηση του 2ου ΓΕΛ Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Ελληνικού. Επίσης, στην Ηλιούπολη συγχωνεύονται 8 Δημοτικά και 2 Γυμνάσια.

Η σκληρή πραγματικότητα

Η επόμενη μέρα των συγχωνεύσεων πάντως, μόνο προβλήματα και πρόσθετες έγνοιες φέρνει για τους γονείς και τους μαθητές της χώρας. Όπως είναι προφανές, η κατάργηση σχολικών μονάδων σημαίνει αυτόματα ότι δυσχεραίνεται η πρόσβαση των μαθητών στα σχολεία τους. Γενικευμένο είναι το φαινόμενο να κλείνουν μικρά Δημοτικά σχολεία σε χωριά, αναγκάζοντας τους μαθητές σε καθημερινά δρομολόγια, τα οποία εκτός από πολύωρη ταλαιπωρία κάθε μέρα, μπορεί να προσθέσουν και οικονομικά βάρη στις οικογένειές τους. Κανείς φυσικά από την κυβέρνηση δεν ισχυρίζεται αυτή τη στιγμή ότι το κόστος των μετακινήσεων θα το επωμιστούν οι οικογένειες, όμως αυτό το ενδεχόμενο δεν αποκλείεται για το προσεχές μέλλον. Αν μάλιστα υιοθετηθεί ένα σενάριο που θα «φορτώσει» τις μετακινήσεις των μαθητών αποκλειστικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία ήδη χάνει το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησής της από το κράτος, τότε είναι εύκολο να υποθέσουμε ότι οι τοπικοί άρχοντες σύντομα θα σηκώσουν τα «χέρια ψηλά», λέγοντας στους γονείς ότι «δεν υπάρχει περιθώριο». Άλλωστε ανάλογα φαινόμενα ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους, όπως σ’ ένα Νηπιαγωγείο στην Κομοτηνή, που δεν είχε χρήματα να αγοράσει πετρέλαιο θέρμανσης και έτσι η προϊστάμενη ζήτησε από τους γονείς να συνεισφέρουν 10 ευρώ ο καθένας για να λειτουργήσουν τα καλοριφέρ…

Επιπλέον, η κατάργηση του «σχολείου του χωριού» συνιστά απειλή και για τη διακοπή ακόμα της φοίτησης για πάρα πολλά παιδιά που ζουν κυρίως στην περιφέρεια. Η εγγύτητα του σχολείου και η προσωπική πολλές φορές επαφή του δασκάλου με τους μαθητές και τους γονείς, συνιστά σε αρκετές περιπτώσεις το ισχυρότερο κίνητρο για να μη διακόπτεται η φοίτηση μαθητών που προέρχονται από οικογένειες που δεν ιεραρχούν τη μόρφωση σε πρώτιστο αγαθό. Όταν λοιπόν αντί για κίνητρα, μπαίνουν εμπόδια, τότε η σχολική διαρροή ενδέχεται να αυξηθεί.

Όμως και η ίδια η εκπαίδευση επιβαρύνεται πολύ. Τα συγχωνευμένα «νέα σχολεία» θα στεγάζονται στα ίδια παλιά και πολλές φορές ακατάλληλα κτίρια. Είναι τα κτίρια χωρίς επαρκείς και κατάλληλους χώρους άθλησης, χωρίς υποδομές για τους μαθητές με αναπηρίες, χωρίς ευρύχωρες και ασφαλείς αυλές, με τη μόνη διαφορά ότι τώρα οι ίδιες υποδομές θα στεγάζουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό μαθητών και άρα η φθορά τους θα επιταχύνεται και τα προβλήματά τους θα μεγεθύνονται! Πλευρά άλλωστε σημαντική των συγχωνεύσεων είναι η αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη. Το υπουργείο υποστηρίζει ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, όμως τα «μαθηματικά» δεν βγαίνουν. Η κυβέρνηση παρουσιάζει σαν «εγγύηση» ότι οι τάξεις δεν θα έχουν πάνω από 30 μαθητές, την ίδια ώρα που αποκρύβει ότι οι τάξεις που σήμερα είχαν λιγότερους μαθητές και κατά γενική ομολογία εξασφάλιζαν τις ιδανικότερες συνθήκες για καλό μάθημα, θα εκλείψουν εντελώς.

Η επικοινωνιακή εκστρατεία του υπουργείου (που αγγίζει τα όρια της …προπαγάνδας) παραλείπει να αναφέρει άλλο ένα σοβαρό στοιχείο: Ότι πολύ δύσκολα θα χτιστούν νέα σχολεία. Αρκεί και μόνο το παράδειγμα του Δημοτικού Σχολείου της Βάρης, το οποίο δεν παραδίδεται στην πόλη εδώ και ένα χρόνο παρόλο που είναι έτοιμο, επειδή δεν έχει εξοφληθεί ο κατασκευαστής! Πρόκειται για ένα ολοκαίνουριο κτίριο, με νέα υλικά (πίνακες, θρανία κ.λπ.) που λόγω της κρατικής …αδεκαρίας, αφήνεται να μαραζώσει και να παραδοθεί στη φθορά του χρόνου και της αχρηστίας. Τα νέα σχολεία λοιπόν μπορούν να χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά μέσω ΕΣΠΑ, δηλαδή με κοινοτικούς πόρους.

900 εκατ. ευρώ ομολόγησε ότι περιέκοψε από τις δαπάνες για την Παιδεία η Άννα Διαμαντοπούλου, αποκαλύπτοντας τα πραγματικά κίνητρα των μεταρρυθμίσεων

Το «ψηφιακό» σχολείο

Οι δραματικές συγχωνεύσεις συνδυάζονται με τα προγράμματα για το «ψηφιακό σχολείο». Η φιλολογία περί ψηφιακού σχολείου αποσκοπεί στο να εντυπωσιάσει αλλά και να παραπλανήσει την κοινή γνώμη, αφού οι εξαγγελίες δεν περιλαμβάνουν τις αναγκαίες παιδαγωγικές μεθόδους που θα οργανώσουν αυτό το πρόγραμμα. Καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι με το διαδραστικό πίνακα, το «ηλεκτρονικό βιβλίο», το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό και τον προσωπικό υπολογιστή των μαθητών μπορούν να καταργηθούν τα παραδοσιακά μέσα, όπως η διά ζώσης διδασκαλία, το βιβλίο, η σχολική κοινωνικοποίηση.

Ασφαλώς, θα «βόλευε» μια πιστή κυβέρνηση στα μνημόνια και στους «σιδερένιους νόμους» της δημοσιονομικής πειθαρχίας να καταργήσει πλήρως όλα τα σχολεία, να απολύσει τους εκπαιδευτικούς και να οργανώσει τη δημόσια εκπαίδευση δίνοντας ένα λάπτοπ σε κάθε μαθητή, λέγοντάς του να μπαίνει στο ίντερνετ και να «κατεβάζει» ασκήσεις για να μάθει γράμματα. Στην πραγματικότητα, τα νέα μέσα μπορούν να έχουν ένα βοηθητικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να την αντικαταστήσουν. Η σύνδεσή τους λοιπόν με την κατάργηση των σχολικών μονάδων είναι εντελώς αυθαίρετη.

Δεν γίνεται όμως χωρίς σκοπιμότητες. Ήδη μελετάται η κατάργηση του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, που για δεκαετίες παρείχε στους μαθητές δωρεάν τα εκπαιδευτικά βιβλία. Οι τροχιοδεικτικές βολές για μια τέτοια εξέλιξη ήδη έχουν ριχτεί και δεν πρέπει να θεωρείται μακρινή η μέρα όπου τα βιβλία θα αγοράζονται από τους όλους τους μαθητές των δημόσιων σχολείων, όπως συμβαίνει σήμερα στα ιδιωτικά σχολεία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, οι μαθητές πήραν φέτος όλα τα σχολικά βιβλία τους σε «στικάκι», σε φορητό δηλαδή μέσο αποθήκευσης ψηφιακών αρχείων, ώστε να τα διαβάσουν στην οθόνη του υπολογιστή και να τα τυπώσουν στον εκτυπωτή του γραφείου τους αν θέλουν. Μπορεί για κάποιους αφελείς αυτή η εξέλιξη να συνιστά μετάβαση σε κάποια μοντέρνα εποχή, στην πραγματικότητα όμως αυτή η κίνηση μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες για την ίδια τη μόρφωση.

Αν πραγματοποιηθούν τα χειρότερα σενάρια, τότε όχι μετάβαση στο ψηφιακό μέλλον, αλλά οπισθοδρόμηση στις μαύρες μεταπολεμικές δεκαετίες θα έχει συντελεστεί. Συγκεκριμένα, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960, όταν τα φτωχότερα παιδιά αγόραζαν κάθε Σεπτέμβρη μεταχειρισμένα τα βιβλία της χρονιάς, από τους μεγαλύτερους συμμαθητές τους στις πιάτσες της Αθήνας. Θα κλείσει έτσι με δραματικό τρόπο ο κύκλος που άρχισε η κυβέρνηση του παππού του σημερινού πρωθυπουργού, η οποία με υπουργό Παιδείας τον Ευάγγελο Παπανούτσο ίδρυσε τον ΟΕΔΒ και το 1964 δόθηκαν πρώτη φορά δωρεάν τα βιβλία του σχολείου σε όλα τα παιδιά.

Αντιδράσεις

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η εκπαιδευτική κοινότητα έχει ξεσηκωθεί μαζί με τους γονείς. Σε όλη την επικράτεια γονείς, μαθητές και τοπικοί παράγοντες κατεβαίνουν στους δρόμους, κλείνουν σχολεία και εισβάλλουν στις Περιφερειακές Διευθύνσεις, ενώ στην περιφέρεια άρχισαν οι προαναγγελίες για «αντάρτικο».

Ημίωρο άνοιγμα του σταθμού διοδίων Μακρυχωρίου Λάρισας και δεκάλεπτη κατάληψη του οδοστρώματος της εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης, περιλάμβανε η διαμαρτυρία μαθητών, γονέων και φορέων του δήμου Τεμπών, με επικεφαλής τον δήμαρχο Κ. Κολλάτο, ενάντια στη συγχώνευση του γυμνασίου και των λυκειακών τάξεων του Μακρυχωρίου με το Γυμνάσιο και το Λύκειο Γόννων. Συγκέντρωση διαμαρτυρίας πραγματοποίησαν εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς του 2ου Γυμνασίου Αμπελοκήπων – Μενεμένης, στην Θεσσαλονίκη, ζητώντας να ανακληθεί η απόφαση συγχώνευσης του σχολείου τους με το 1ο Γυμνάσιο. Η διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του δήμου, ενώ την Παρασκευή πραγματοποιήθηκε κινητοποίηση όλων των σχολείων του δήμου στην Περιφέρεια Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας. Κύμα αντιδράσεων προκάλεσε και στην Ηλεία η απόφαση του υπουργείου να καταργήσει 30 Δημοτικά και Νηπιαγωγεία, ένα Γυμνάσιο και να συγχωνεύσει 38 άλλα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άλλα σχολεία ανακοινώνουν ότι δεν θα ανοίξουν αν δεν αποσυρθούν οι σχετικές αποφάσεις συγχώνευσης. Ενδεικτικό παράδειγμα, οι 500 μαθητές 6 σχολικών μονάδων του Δήμου Πύδνας – Κολινδρού Κατερίνης που καλούνται να συγχωνευθούν με το Γενικό Λύκειο του Αιγινίου. Την απόφαση έλαβαν από κοινού το δημοτικό συμβούλιο της Κοινότητας Κολινδρού και οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων.

Σε κίνημα «αντίστασης» καλεί και η Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων και Μαθητών Ελλάδας (ΑΣΓΜΕ). «Οργανώνουμε την αντίστασή μας σε όλη την Ελλάδα, σε κάθε πόλη, με πανό σε κάθε σχολείο, με πικετοφορίες, συμβολικό κλείσιμο σχολείων και δρόμων, διαμαρτυρίες στους δήμους» αναφέρει στο κάλεσμά της η Συνομοσπονδία, που παράλληλα προγραμματίζει κύκλο γενικών συνελεύσεων σε όλα τα σχολεία και όχι μόνο σ’ αυτά που συγχωνεύονται.

Μπροστά στο κύμα των αντιδράσεων, το οποίο τις επόμενες ημέρες αναμένεται να μεγαλώσει, η υπουργός Παιδείας τήρησε πολύ επιφυλακτική στάση: «Θα παρακαλούσα τους εκπαιδευτικούς να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί», δήλωσε η Άννα Διαμαντοπούλου σε τηλεοπτική εκπομπή (Σκάι, «Πρώτη γραμμή»), τονίζοντας ρητά πως θα υπάρξει αναπλήρωση όλων των μαθημάτων που θα χαθούν από τις καταλήψεις ή άλλες μορφές διαμαρτυρίας, που υποκινούνται, όπως άφησε να εννοηθεί, από τους εκπαιδευτικούς. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Δεν είναι δυνατόν οποιαδήποτε μορφή διαμαρτυρίας να έχει αποτέλεσμα να μην κάνουν τα παιδιά μαθήματα. Δεν μπορεί κανείς να βγάλει τα παιδιά από τις τάξεις». Παράλληλα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γ. Πεταλωτής, από την αίθουσα Τύπου δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Μπορούμε να ξεχωρίσουμε εκείνες τις αντιδράσεις και τις προτάσεις που διατυπώνονται για το καλύτερο από αυτές που γίνονται με έναν λαϊκίστικο τρόπο, απλώς για να δώσουν στους γονείς την ψευδαίσθηση ότι τα παιδιά είναι κοντά στο σπίτι τους».

Τέτοιες όμως δηλώσεις δείχνουν και την απόσταση της κυβέρνησης από τις πραγματικές αγωνίες των γονιών και των μαθητών…

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Παλμόραμα, 19-3-2011)