Δημήτρης Κουτσούμπας: Ο αγώνας του ΚΚΕ αρχίζει από σήμερα

Η απάντηση του γενικού γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ στην ερώτηση του Πριν, κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο πλαίσιο της 78ης ΔΕΘ στις 13 Σεπτεμβρίου 2013. 

ΠΡΙΝ: Κύριε Κουτσούμπα, η πρόταση διεξόδου που διατυπώνει το ΚΚΕ αφορά μάλλον σε ένα μακροπρόθεσμο ορίζοντα, όταν θα έχουν αλλάξει οι κοινωνικοί συσχετισμοί και θα έχουν επέλθει σημαντικές πολιτικές μετατοπίσεις. Η κρίση όμως πλήττει σήμερα τους εργαζόμενους, θέτει επείγοντα ζητήματα προς επίλυση, ζητήματα επιβίωσης πολλές φορές – οι αυτοκτονίες είναι στην ημερήσια διάταξη – και η ερώτηση είναι: μπορεί η επίθεση, που περιγράφετε με τόσο μελανά χρώματα, να ανακοπεί σήμερα;

Δημήτρης Κουτσούμπας: Το ΚΚΕ δεν παραπέμπει όλα τα προβλήματα σε κάποια μακρινή στιγμή, στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, όταν θα έχει ανατραπεί ο καπιταλισμός. Όμως ποτέ δεν το κάναμε, ούτε συνηθίζουμε να το κάνουμε, ούτε είναι στο χαρακτήρα του Κόμματός μας να λέμε ψέματα, να χαϊδεύουμε αυτιά. Λέμε τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη.

Δεν χαϊδεύουμε αυτιά, όπως άλλες δυνάμεις δίνοντας διάφορες υποσχέσεις άμεσες. Το ΚΚΕ για «το σήμερα», έχει καταθέσει προτάσεις νόμου στη Βουλή για το πρόβλημα της ανεργίας, για το πώς θα ανακουφιστούν οι άνεργοι και τι μέτρα πρέπει να παρθούν στα επιδόματα, σε μία σειρά άλλα ζητήματα. Το ΚΚΕ έχει καταθέσει προτάσεις νόμου για να μην γίνονται πλειστηριασμοί, για να μην γίνονται κατασχέσεις, για να μην πληρώνονται τα χαράτσια, για να μειωθεί, να μην πληρώνει ο κόσμος, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι στις αστικές συγκοινωνίες, στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Το ΚΚΕ έχει καταθέσει προτάσεις για στεγνά προγράμματα και ενίσχυση του αγώνα των γονιών και των παιδιών στις θεραπευτικές κοινότητες ενάντια σε όλα τα ναρκωτικά. Το ΚΚΕ έχει προτείνει και έχει καταθέσει ερωτήσεις, προτάσεις νόμου στη Βουλή για μια σειρά άλλα ζητήματα που αφορούν την Υγεία, την Παιδεία κλπ. Και αυτά δεν είναι ζητήματα που τα παραπέμπουμε στο σοσιαλισμό ή σε μια άλλη κοινωνία. Τα παλεύουμε από τώρα. Και δεν τα παλεύουμε μόνο μέσα στη Βουλή ή κυρίως μέσα στη Βουλή. Κυρίως τα παλεύουμε μέσα από τα σωματεία, μέσα από τα συνδικάτα, μέσα από τους συλλόγους, μέσα στο λαϊκό κίνημα προσπαθώντας να κινητοποιηθούν δυνάμεις σε αυτή την κατεύθυνση. Και υπάρχουν αποτελέσματα σε αυτή την προσπάθεια. Είναι γεγονός τι έχουν καταφέρει οι Κομματικές Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, λαϊκές επιτροπές που έχουν στηριχτεί από το ΠΑΜΕ, την ΠΑΣΕΒΕ, την ΠΑΣΥ στον αγροτικό χώρο, την ΟΓΕ στις γυναίκες, το ΜΑΣ και δεν έχουν γίνει κατασχέσεις σπιτιών, δεν έχει γίνει διακοπή ρεύματος, να μην πάει η εφορία και κάνει κατάσχεση.

Αυτά είναι δείγματα γραφής που δείχνουν ότι το ΚΚΕ αυτά που λέει τα εννοεί και ο αγώνας του αρχίζει από σήμερα. Μόνο που δεν τελειώνει σήμερα ή αύριο το πρωί ή άντε το πολύ πολύ σε ορίζοντα κάποιων μηνών, όταν θα γίνουν κάποιες εκλογές, εάν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις. Αν υπάρξουν οι προϋποθέσεις, το ΚΚΕ είναι έτοιμο να συμμετάσχει σε εργατική λαϊκή εξουσία, με κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, με αποδέσμευση από την ΕΕ, με μονομερή διαγραφή του χρέους, που θα υπάρχει κεντρικός επιστημονικός πανεθνικός σχεδιασμός. Όχι για κανέναν άλλο λόγο, επειδή το έκαναν κάποιοι άλλοι, όπως λένε ορισμένοι, οι οποίοι απότυχαν – και εννοούν το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε τον προηγούμενο αιώνα σε διάφορες χώρες – αλλά γιατί είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσεις να σχεδιάσεις την οικονομία σου, την ανάπτυξη, να κατανείμεις πόρους, να κατανείμεις εργατικό δυναμικό, να λύσεις το πρόβλημα της μόνιμης και σταθερής δουλειάς.

Όταν το λαϊκό κίνημα, ο λαός θα είναι έτοιμος να αναθέσει την εξουσία στο ΚΚΕ, μέσα από τη λαϊκή συμμαχία, μαζί φυσικά με άλλες κοινωνικές δυνάμεις ή και με άλλες πολιτικές δυνάμεις που θα έχουν δημιουργηθεί πιθανόν και θα κινούνται όμως σε αυτή την κατεύθυνση στο μέλλον μέσα από τις γραμμές της λαϊκής συμμαχίας, βεβαίως εκεί θα είναι και η οριστική λύση αυτών των προβλημάτων.

Γιατί τώρα, με τα επιδόματα φιλανθρωπίας ή για παράδειγμα με τα συσσίτια που σ’ αυτό βοηθάνε και οι κομμουνιστές. Θεωρείτε εσείς ότι το ΚΚΕ επειδή βλέπει αυτή τη συνολική αλλαγή αν δει στη γειτονιά ή στη λαϊκή επιτροπή που δουλεύει ή το σωματείο έναν άνεργο να μην έχει να ταΐσει το παιδί του, δεν θα οργανώσει δουλειά μέσα από τα σωματεία και όχι με χορηγούς τους επιχειρηματίες για να μπορέσει να φάει, ή για να μπορέσει να του ανοίξει το ρεύμα ή για οτιδήποτε; Κάνουμε τέτοια πράγματα.

Όμως το να μην κοπεί σήμερα το ρεύμα δεν λύνει για πάντα το πρόβλημα. Του χρόνου που δεν θα έχει να πληρώσει πάλι θα του το κόψουν. Και αν δεν το πάρει χαμπάρι κάποιο σωματείο, αν δεν το πάρει χαμπάρι το ΠΑΜΕ, η κομματική οργάνωση εκεί ή δεν το πει ο ίδιος, μπορεί και να του το κόψουν. Να μην προλάβεις δηλαδή να το αποτρέψεις.

Άρα δεν είναι λύση, όλες αυτές οι προτάσεις φιλανθρωπίας. Άντε να βγάλουμε ένα μικρό «μέρισμα» δήθεν από το κούρεμα του χρέους για να δώσουμε σε κανένα φτωχό ή σε κανέναν χαμηλοσυνταξιούχο, αυτά δεν σε πάνε μακριά. Το σύστημα είναι αδηφάγο. Τα παίρνει από όλες τις μπάντες από όλες τις μεριές. Και να δώσει ένα ψίχουλο τώρα σε μια κατηγορία έστω δεν λέμε σε άτομο μεμονωμένο, θα το πάρει αύριο διπλό και τριπλό. Και μέσα από την εφορία και μέσα από την αύξηση τιμών και μέσα από την μείωση του μεροκάματου και μέσα από την αύξηση των φαρμάκων…

[η δημοσιογραφική κάλυψη της συνέντευξης εδώ]

Μεγάλοι στόχοι – μικρές προσδοκίες, η αντίφαση του ΚΚΕ

Άλμα σε ένα απροσδιόριστο χρονικά σοσιαλιστικό μέλλον, ξεκινώντας με μικρά, δειλά βήματα σε ένα απαισιόδοξο παρόν. Αυτή είναι κωδικοποιημένη η μεγάλη αντίφαση της πολιτικής στρατηγικής του ΚΚΕ, όπως την περιέγραψε απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων ο γ.γ. του κόμματος, Δημήτρης Κουτσούμπας, κατά την καθιερωμένη επίσκεψή του στη ΔΕΘ την Παρασκευή, όπου παραχώρησε εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη Τύπου. Την ίδια στιγμή, άφησε σοβαρές αιχμές για τον αγώνα των καθηγητών που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ο γραμματέας του ΚΚΕ διαπίστωσε ότι «δρούμε σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης»

Συγκεκριμένα, απαντώντας σε ερώτηση για τη σε εξέλιξη απεργία των καθηγητών, ο Δημήτρης Κουτσούμπας ανέλυσε παραθέτοντας αριθμητικά δεδομένα, τη συμμετοχή των καθηγητών στις γενικές συνελεύσεις των ΕΛΜΕ, για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως «δεν είμαστε ευχαριστημένοι». Αναπαράγοντας μια επιχειρηματολογία που ξεκίνησε η εφημερίδα Καθημερινή, για να αποδείξει πως οι κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών είναι μειοψηφικές στον κλάδο, ξεκίνησε το σκεπτικό του με το συνολικό αριθμό των εκπαιδευτικών της χώρας, 80.000, για να καταλήξει ότι υπέρ της απεργίας διαρκείας τάχθηκαν μόλις 5.600. Ο γ.γ. του ΚΚΕ παρόλο που τόνισε ότι εκπαιδευτικοί του ΠΑΜΕ «θα δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους» για την απεργία, συμπέρανε ότι «πρέπει να παίρνονται υπόψιν οι διαθέσεις των εργαζομένων». Μια παρατήρηση που θα έκανε κάποιος εξωτερικός παρατηρητής των γεγονότων και όχι μια δύναμη που διαμορφώνει τις εξελίξεις.

Στον ίδιο απαισιόδοξο τόνο κινήθηκαν οι εκτιμήσεις του Δημήτρη Κουτσούμπα και για τη συνολικότερη κοινωνική κατάσταση. Παρόλο που και αυτή τη φορά οι μεγάλοι στόχοι της λαϊκής συμμαχίας, η αποδέσμευση από την ΕΕ και η μονομερής διαγραφή του χρέους, αναλύθηκαν εκτενώς και υπήρχαν με μεγάλα στοιχεία στο πανό πίσω από το βήμα, ο γραμματέας του ΚΚΕ διαπίστωσε σε ερώτηση αν «βλέπει» να έρχονται εξεγερτικά γεγονότα, ότι «δρούμε σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης». Όπως είπε χαρακτηριστικά, «δεν αποκλείεται να φτάσει η στιγμή που οι πάνω να μην μπορούν, οι κάτω να μην θέλουν», ωστόσο συμπλήρωσε ότι «η κατάσταση δεν είναι τέτοια σήμερα, οι συνθήκες δεν είναι τέτοιες, δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις».

Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι πάλης που θέτει το ΚΚΕ περιγράφουν έναν πολύ στενό ορίζοντα μερικών αιτημάτων

Τι μένει λοιπόν για την πάλη στο παρόν, ειδικά για μια «πρωτοπορία» όπως αυτο-αποκαλείται το ΚΚΕ; Όπως σημείωσε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, απαντώντας σε ερώτηση του Πριν για το αν μπορεί σήμερα να ανακοπεί η επίθεση, «το ΚΚΕ δεν παραπέμπει όλα τα προβλήματα σε κάποια μακρινή στιγμή, στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού». Πρόσθεσε όμως και ότι «δεν χαϊδεύουμε αυτιά, όπως άλλες δυνάμεις δίνοντας διάφορες υποσχέσεις άμεσες». Εξειδικεύοντας, ο επικεφαλής του Περισσού ανέφερε κάποιους βραχυπρόθεσμους στόχους πάλης που θέτει το ΚΚΕ, περιγράφοντας πάντως έναν πολύ στενό ορίζοντα μερικών αιτημάτων. «Το ΚΚΕ για το σήμερα έχει καταθέσει προτάσεις νόμου στη Βουλή για το πρόβλημα της ανεργίας, για το πώς θα ανακουφιστούν οι άνεργοι και τι μέτρα πρέπει να παρθούν στα επιδόματα, σε μία σειρά άλλα ζητήματα», είπε χαρακτηριστικά, για να αναφερθεί στα χαράτσια, τα ναρκωτικά κ.ά. Ως προς τη συνολική λύση, την παρέπεμψε για «όταν το λαϊκό κίνημα, ο λαός θα είναι έτοιμος να αναθέσει την εξουσία στο ΚΚΕ, μέσα από τη λαϊκή συμμαχία», στην οποία πάντως ενέταξε εκτός από κοινωνικές δυνάμεις και «άλλες πολιτικές δυνάμεις που θα έχουν δημιουργηθεί πιθανόν και θα κινούνται όμως σε αυτή την κατεύθυνση στο μέλλον μέσα από τις γραμμές της λαϊκής συμμαχίας».

Στις κατεξοχήν ανταγωνιστικές πολιτικές δυνάμεις πάντως εξακολουθεί να βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο ο Δημήτρης Κουτσούμπας χρησιμοποίησε «βαριές» εκφράσεις: Απέδωσε στην ηγεσία του «εμπόριο ψεύτικων ελπίδων», αλλά και «τόσες πολλές κωλοτούμπες» με αφορμή τις θέσεις του Αλέξη Τσίπρα για κατάργηση ή επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου. Ως δείγμα αναξιοπιστίας ανέφερε το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «έχει ανοίξει διάπλατα πόρτες σε παλιούς εργατοπατέρες και σε γνωστά στελέχη του ΠΑΣΟΚ». Αναφερόμενος επίσης σε άλλο σημείο στη θεωρία των «δύο άκρων», κατηγόρησε το κόμμα της Κουμουνδούρου ότι «δίνει λαβές λόγω της τυχοδιωκτικής, της καιροσκοπικής πολιτικής του». Την ίδια στιγμή που ο Δημήτρης Κουτσούμπας απέκλεισε εκ νέου κάθε σκέψη κυβερνητικής σύμπραξης με το ΣΥΡΙΖΑ στο πλαίσιο των διερευνητικών εντολών, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, ταυτίζοντας σχεδόν την πρόταση του μνημονιακού μπλοκ με αυτή του Αλέξη Τσίπρα: Οι εξαγγελίες που ανέφερε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι «ακριβώς ό,τι περίπου υπόσχονται τα κυβερνητικά στελέχη», τόνισε, σβήνοντας με μια μονοκοντυλιά τις διαχωριστικές γραμμές που κυριαρχούν στην πολιτική συζήτηση σήμερα.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 15-9-2013)

Κλίμα αυταρέσκειας από την ηγεσία του ΚΚΕ στο Συνέδριο

Οι λέξεις «συνέχεια» και «δικαίωση» ταιριάζουν περισσότερο στο κλίμα έναρξης του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, όπως προκύπτει από την εισήγηση που παρουσίασε η Αλέκα Παπαρήγα το πρωί της Πέμπτης στον Περισσό. Με ένα εκτενές βίντεο, πριν ανέβει η απερχόμενη γ.γ. στο βήμα, οι δεκάδες καλεσμένοι του κόμματος, που κινήθηκαν σε ένα εύρος από τον Δήμαρχο Πειραιά, Βασίλη Μιχαλολιάκο, ως τον Σήφη Ζαχαριάδη, γιο του θρυλικού αρχηγού του ΚΚΕ, παρακολούθησαν ένα αφιέρωμα στην πορεία του κόμματος από την ίδρυσή του, με μοτίβο και έμφαση στη φράση «κάτω από τις ίδιες σημαίες». Πρόκειται ασφαλώς για ένα βαρύ ιστορικό φορτίο, ωστόσο πέρα από το συναισθηματικό επίπεδο, η έμφαση της πολιτικής συνέχειας, όπως φάνηκε από την ίδια την εισήγηση και αποτυπώνεται και στις Θέσεις, γίνεται περισσότερο για τα τελευταία χρόνια, παρά για τους αγώνες τη δεκαετία του ’20.

Η μη αναμενόμενη άνθηση διαφοροποιήσεων και προβληματισμών στον προσυνεδριακό διάλογο άφησε στην καθοδήγηση του κόμματος ένα άγχος για το βαθμό αποδοχής των κατευθύνσεων που έδωσε. Έτσι ήδη από την προηγούμενη Κυριακή ο Ριζοσπάστης ανακοίνωσε ποσοστό ψήφισης των Θέσεων «πάνω από 95%» ενώ αρθρογράφος σχολίασε ως «ισχνή μειοψηφία στο Κόμμα» τα μέλη που εξέφρασαν δημοσίως άλλη άποψη. Η Αλέκα Παπαρήγα ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι οι Θέσεις υπερψηφίστηκαν σε ποσοστό 96,8%, ενώ όπως είπε, «θετικά εκφράστηκε το 98,9% των μελών στις ΟΒ στις Θέσεις, το σχέδιο Προγράμματος και στο σχέδιο Καταστατικού». Βεβαίως, τα ποσοστά αυτά αποδοχής επί της αρχής των κειμένων δεν αποκλείουν διαφοροποιήσεις σε σημεία, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.

H τακτική για την επαναστατική αλλαγή τείνει να ταυτιστεί με τη στρατηγική, καταργώντας τις μεταξύ τους διαφορές

Κεντρική θέση στην εισήγηση έχει η εκτίμηση ότι «η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική», με «κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης» την εργατική τάξη ως ηγετική δύναμη, τους μισοπρολετάριους, τη φτωχή αγροτιά και τα πιο καταπιεσμένα τμήματα των μεσαίων στρωμάτων της πόλης. Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι η τακτική για την αλλαγή αυτή, τείνει να ταυτιστεί με τη στρατηγική, καταργώντας τις μεταξύ τους διαφορές: Η απόσπασή τους, επισήμανε η Αλέκα Παπαρήγα, είχε ιστορικά «σοβαρές έως και δραματικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα». Ο «κρίκος» της τακτικής που σε μη επαναστατικές συνθήκες θα ανασυντάξει το εργατικό κίνημα αναλύθηκε κυρίως αρνητικά, τι δηλαδή δεν θα είναι: Κατά το ΚΚΕ λοιπόν, δεν αποτελεί «κρίκο» η πάλη κατά του Μνημονίου, το κούρεμα και η επιμήκυνση του χρέους, η διεύρυνση του κρατικού παρεμβατισμού ή το «plan B που πλασάρεται με την έξοδο από την ευρωζώνη». Αντιθέτως, «κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις» (τις οποίες η Αλέκα Παπαρήγα δεν ανέφερε) η «πάλη κατά των συνεπειών της κρίσης, η αποτροπή μεγαλύτερης χρεοκοπίας του λαού, η διέξοδος από την κρίση υπέρ του λαού» μπορεί να αποτελέσει το ζητούμενο κρίκο.

Ενδιαφέρον είχε η αναφορά για την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ. Η Αλέκα Παπαρήγα σημείωσε ότι «η γραμμή συμμαχίας του 15ου και του 19ου Συνεδρίου είναι η ίδια», μολονότι στο πλαίσιο των παλιότερων αποφάσεων είχε δρομολογηθεί πολιτική συνεργασία σε αυτοδιοικητικό επίπεδο και στο ΠΑΜΕ, με το ΔΗΚΚΙ και άλλες δυνάμεις, κάτι που σήμερα δεν συζητείται. Η εισήγηση πάντως άφησε κάποια «παράθυρα»: Έγινε αναφορά σε «στιγμές μέσα από τις οποίες αποκρυσταλλώνεται ο συσχετισμός», οι οποίες όπως διευκρινίστηκε, μόνο εκ των υστέρων μπορούν να εκτιμηθούν. Παράλληλα, η Αλέκα Παπαρήγα υπογράμμισε ότι «στο βαθμό που με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης διαμορφώνονται και μικροαστικού χαρακτήρα πολιτικές δυνάμεις … τότε το ΚΚΕ θα έχει συνεργασία μαζί τους». Το ίδιο ασφαλώς δεν ισχύει επουδενί με τις ριζοσπαστικές και αντικαπιταλιστικές πολιτικές δυνάμεις. Ενδεικτικό ίσως και συμβολικό στιγμιότυπο αυτής της άποψης περί συμμαχιών είναι το γεγονός ότι στην έναρξη του συνεδρίου κλήθηκαν μόνο θεσμικοί φορείς, όπως ο πρόεδρος της Βουλής ή δήμαρχοι της Αττικής (Καμίνης, Ασκούνης) αλλά όχι πολιτικά κόμματα. Για οικονομικούς λόγους, όπως τονίστηκε, σε αυτό το Συνέδριο δεν κλήθηκαν αντιπροσωπείες κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων από άλλες χώρες.

Συμβολικό στιγμιότυπο της άποψης περί συμμαχιών το γεγονός ότι στην έναρξη του συνεδρίου κλήθηκαν μόνο θεσμικοί φορείς και όχι πολιτικά κόμματα

Η αυτοκριτική της απερχόμενης Κεντρικής Επιτροπής εστιάστηκε με αρκετές δόσεις αυταρέσκειας στο «πνεύμα εφησυχασμού ότι έχουμε σωστή πολιτική γραμμή». Στον εφησυχασμό αυτό αποδόθηκε και η παράλειψη οργανωτικών μέτρων «για την προώθηση της στρατηγικής μας στην πράξη». Στα δημοσιογραφικά γραφεία η διαδοχολογία έχει φουντώσει, ωστόσο τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Όσο ισχύει ότι η Αλέκα Παπαρήγα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι υπάρχουν άξια στελέχη να φέρουν σε πέρας την καθοδηγητική δουλειά, άλλο τόσο ισχύει ότι σε περιόδους κρίσης και σχετικής εσωστρέφειας, η αλλαγή βάρδιας στη «γέφυρα» κοστίζει. «Η 15η Απρίλη πρέπει να μας βρει ένα βήμα πιο μπροστά», είπε κλείνοντας την εισήγηση η γ.γ. του ΚΚΕ, ωστόσο δεν έπεισε ότι η δρομολογημένη πορεία είναι και η σωστή.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 14-4-2013)

Τα επιχειρήματα των δοσίλογων σε ακαδημαϊκή συσκευασία

Κάτι σαν αρτεσιανό φρέαρ πρέπει να υπήρξε για τους ιστορικούς επιστήμονες η κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και το άνοιγμα των εκεί αρχείων. Από τα σκονισμένα κρατικά και κομματικά ερμάρια αναδύθηκαν θραύσματα του σοσιαλιστικού παρελθόντος, που μέχρι τη δεκαετία του 1990 κρατούνταν ως επτασφράγιστα μυστικά. Κάθε συμβολή επομένως στην ανάδειξη αυτού του πλούτου των αρχείων είναι σημαντική. Το νέο βιβλίο των Νίκου Μαραντζίδη και Κώστα Τσίβου, με τίτλο Ο ελληνικός εμφύλιος και το διεθνές κομουνιστικό σύστημα, από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια που αφορά τα αρχεία του τσεχοσλοβακικού Κομμουνιστικού Κόμματος για το ΚΚΕ κατά την περίοδο 1946-1968, είναι μια ανάλογη συνεισφορά, στο βαθμό που οι συγγραφείς ανέσυραν από τα αρχεία και με τη μετάφρασή τους κατέστησαν προσβάσιμο στο ελληνικό κοινό ένα απροσπέλαστο για δεκαετίες υλικό. Ωστόσο, οι ακαδημαϊκές ιδιότητες των ερευνητών δεν τους απέτρεψαν από το να προσδώσουν μια πλήρως διαστρεβλωτική σκοπιά στο περιεχόμενο των εγγράφων, στα πρότυπα της αντιαριστερής προπαγάνδας.

Στα αρχειακά τεκμήρια που καταλαμβάνουν το δεύτερο μισό του βιβλίου ανακαλύπτει κανείς τρεις άγνωστες εν πολλοίς πλευρές της βοήθειας που παρέσχε το αδελφό κόμμα και η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας στο ΚΚΕ από τον καιρό του εμφυλίου: Πρώτον, την υλική βοήθεια σε πολεμικό υλικό κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων στην Ελλάδα, δεύτερον, τη διοργάνωση ενός βραχύβιου «σχολείου» για Έλληνες δολιοφθορείς μετά το τέλος εμφυλίου και τρίτον, την οργάνωση της ζωής των χιλιάδων πολιτικών προσφύγων που κατέφυγαν στην Τσεχοσλοβακία μετά την ήττα του ΔΣΕ. Τα πολεμοφόδια προς τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού καταγράφονται σε λεπτομερείς καταλόγους ως εκθέσεις του τσεχοσλοβάκικου κόμματος. Το «σχολείο» δολιοφθορέων λειτούργησε υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας σε στρατόπεδο της κεντροευρωπαϊκής χώρας από τον Φεβρουάριο ως τον Αύγουστο του 1950 για 41 μέλη του ΚΚΕ. Τέλος, η παρουσίαση της πρόνοιας για τους πολιτικούς πρόσφυγες, όπως ξεδιπλώνεται στα κρατικά έγγραφα, ξεκινά από τον Αύγουστο του 1949 και φτάνει μέχρι το 1968, τη χρονιά της διάσπασης και της 12ης Ολομέλειας όπου η αλληλογραφία μεταξύ Κεντρικών Επιτροπών των δύο κομμάτων αφορούσε την αναζήτηση και το ξεσκέπασμα «πρακτόρων του Ζαχαριάδη». Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσες σελίδες, ενίοτε συγκινητικές, που φανερώνουν τις μορφές ανιδιοτελούς προσφοράς που πήρε η αρχή του προλεταριακού διεθνισμού στα πιο ταραγμένα χρόνια του αιώνα που πέρασε για τη χώρα μας και όχι μόνο.

Το βιβλίο δεν εντοπίζει πουθενά τα κοινωνικά ελατήρια του εμφυλίου πολέμου

Οι συγγραφείς διακρίνουν τη θέση τους από τις δύο, όπως παρουσιάζουν, κυρίαρχες μεθοδολογικές σχολές στην ιστορία του Ψυχρού Πολέμου, την παραδοσιακή και την αναθεωρητική. Η πρώτη σχηματικά αποδίδει ένα μονολιθικό χαρακτήρα στην πολιτική του σοσιαλιστικού μπλοκ με κορυφή τον Στάλιν και η δεύτερη επιρρίπτει ευθύνες στον αμερικανικό παράγοντα, χαρακτηρίζοντας τη στάση της Μόσχας αμυντική. Οι Μαραντζίδης και Τσίβος αισθάνονται εγγύτερα σε μια μετα-αναθεωρητική σχολή. Συγκεκριμένα, θέση των συγγραφέων είναι πως δεν ευσταθεί ούτε μια απόλυτη ερμηνεία του εμφυλίου ως ξενοκίνητου, ούτε από την άλλη η αποκοπή των ενεργειών του ΚΚΕ από τα αδελφά κόμματα. Για το λόγο αυτό εισηγούνται τον όρο «κομουνιστικό διεθνές σύστημα», επιχειρώντας να σκιαγραφήσουν τα κίνητρα και την πρακτική της αλληλεγγύης μεταξύ κομμουνιστών.

Οι κομμουνιστές παρουσιάζονται ως συνωμότες και δαιμόνιοι σφετεριστές της εξουσίας

Όσο κι αν η προσπάθεια αυτή ενδύεται το μανδύα του επιστημονισμού και της πολιτικής νηφαλιότητας, στην πραγματικότητα το πρώτο μέρος του βιβλίου αναπαράγει όλη την επιχειρηματολογία της μετεμφυλιακής Δεξιάς. «Ο κομουνισμός σε μια χώρα δημιούργησε προσδοκίες για την εγκαθίδρυση του κομουνισμού σε άλλες χώρες», γράφουν για παράδειγμα οι συγγραφείς σε μια παρωχημένη μάλλον ρητορική, που εκτός των άλλων, ταυτίζει το σοσιαλιστικό στάδιο με τον κομμουνισμό. Οι ίδιοι οι κομμουνιστές παρουσιάζονται ως συνωμότες και δαιμόνιοι σφετεριστές της εξουσίας, ενώ η ιδεολογία τους απλώς ένα «σταθερό σύστημα από πεποιθήσεις και πρακτικές» που προσομοιάζει με θρησκευτικό δόγμα το οποίο έχει και το «δικό του Βατικανό», τη Μόσχα: «Το πέρασμα από την επανάσταση του Φεβρουαρίου σε αυτή των μπολσεβίκων τον Οκτώβριο δείχνει τη φιλοδοξία αλλά και την ικανότητα των κομουνιστών να εκμεταλλεύονται τις εθνικές κρίσεις προς όφελος των στόχων τους», γράφουν με διατυπώσεις που θα ζήλευαν και τα εγχειρίδια της CIA. Η υποτιθέμενη ακαδημαϊκή ουδετερότητα τυφλώνει τους ερευνητές που δεν διακρίνουν πουθενά ότι οι σοσιαλιστικές και κομμουνιστικές ιδέες συνιστούσαν και συνιστούν ένα απελευθερωτικό όραμα για τον κόσμο, που θα καταργήσει τα δεσμά της εκμετάλλευσης και των πολέμων. Ήταν αυτά τα κίνητρα των μαχητών και όχι η άνευ όρων κατάληψη της εξουσίας.

Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν υποτιμητικά ότι οι ηττημένοι του Γράμμου «έχασαν τον πόλεμο στα όπλα αλλά τον κέρδισαν στο τυπωμένο χαρτί και τα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων»

Ακόμα, το βιβλίο δεν εντοπίζει πουθενά τα κοινωνικά ελατήρια του εμφυλίου πολέμου και προσπερνά τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες που πυροδότησαν την έναρξη των συγκρούσεων. Αντίθετα από ό,τι αρχικά υποστηρίζεται για τη σχετική αυτοτέλεια του ΚΚΕ ως προς το διεθνές κομουνιστικό σύστημα, η εισαγωγή υπογραμμίζει προς το τέλος ως συμπέρασμα ότι «μόνο χάρη στην εξωτερική υποστήριξη έγινε δυνατή η έναρξη του εμφυλίου».

Επιπλέον, οι Μαραντζίδης και Τσίβος αδυνατούν να ερμηνεύσουν την τεράστια επιρροή που άσκησαν και ασκούν ακόμη οι ιδέες αυτές σε μεγάλα ή και πλειοψηφικά κομμάτια του πληθυσμού σε πολλές χώρες. Γράφουν υποτιμητικά ότι οι ηττημένοι του Γράμμου «έχασαν τον πόλεμο στα όπλα αλλά τον κέρδισαν στο τυπωμένο χαρτί και τα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων», όμως το ερμηνευτικό τους σχήμα αφήνει την ιδεολογική αυτή υπεροχή ανεξήγητη. Μπορεί σε μια υποσημείωση του βιβλίου, οι συγγραφείς να αποδίδουν στον ιστορικό του εμφυλίου Γ. Μαργαρίτη «ιδεολογική προκατάληψη ζηλωτή», όμως και οι ίδιοι παίρνουν ανοιχτά θέση με ανάλογη τουλάχιστον διάθεση, όταν σημειώνουν στο ακροτελεύτιο συμπέρασμα του κειμένου τους πως «είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως τυχόν νίκη του ΔΣΕ … μπορούσε να σημοτοδοτήσει δύο μόνο εναλλακτικές: τη νίκη μιας κομμουνιστικής δικτατορίας … ή τη διαίρεση της χώρας σε έναν κομουνιστικό Βορρά και ένα δυτικό (πιθανόν όμως αυταρχικό και καθόλου φιλελεύθερο) Νότο». Μπορεί η οριστική επιλογή και η ταξινόμηση του υλικού που βρήκαν στην Πράγα και σε άλλα αρχεία οι ερευνητές να έγιναν με τους φακούς της εκ των προτέρων πολιτικής τους θέσης, αυτό όμως δεν αναιρεί την καθαυτό αξία των πρωτότυπων κειμένων.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 23-9-2012)

ΚΚΕ: Λύση σήμερα ο «υπαρκτός»

Με κάλεσμα του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ «για κατάκτηση της εργατικής – λαϊκής εξουσίας» που προαναγγέλλει αγώνες, έκλεισε η περίοδος διαλόγου για το δυσμενές εκλογικό αποτέλεσμα στον Περισσό. Παρά τα άρθρα και τις παρεμβάσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας το προηγούμενο διάστημα και άφηναν να διαφανεί μια αλλαγή στάσης ως προς την πολιτική τακτική του κόμματος, το κάλεσμα της ηγεσίας επαναφέρει την κλειστή λογική «πρώτα λαϊκή εξουσία, μετά φιλολαϊκές λύσεις». Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι ως παράδειγμα και στόχος τίθενται οι κατακτήσεις των σοσιαλιστικών χωρών του 20ού αιώνα σε μια ιδιότυπη επιστροφή στο μέλλον του σταλινισμού.

Το κάλεσμα του Πολιτικού Γραφείου ταυτίζει την πολιτική του πρόταση για εργατική λαϊκή εξουσία με τον «υπαρκτό σοσιαλισμό

«Η εργατική – λαϊκή εξουσία έδωσε πολλά στους λαούς της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Έλυσε προβλήματα που βρίσκονται μόνο στα όνειρα των εργαζομένων στις καπιταλιστικές χώρες», υπογραμμίζει το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ, σε μια σπάνια ταύτιση της πολιτικής του πρότασης με τον τότε «υπαρκτό σοσιαλισμό». Σήμερα, ως διέξοδος από την κρίση υπέρ του λαού περιγράφεται η «κυβέρνηση τη λαϊκής εξουσίας». Αυτή που «θα κάνει λαϊκή περιουσία τη σημερινή ιδιοκτησία των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, όλων των υποδομών» και «θα διασφαλίσει αυτό που σήμερα ονειρεύεται η πλειοψηφία του λαού», δηλαδή «δουλειές γα όλους, διατροφική επάρκεια, δημόσια δωρεάν υγεία, μόρφωση, φθηνή και ποιοτική λαϊκή στέγη».

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, παλλαϊκό σύνθημα πάλης είναι «η φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση, που σημαίνει πάλη για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις του δρόμου ανάπτυξης χωρίς μονοπώλια, ταξική εκμετάλλευση, με κοινωνικοποίηση, κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό λαϊκό έλεγχο, με αποδέσμευση από την ΕΕ και μονομερή διαγραφή του χρέους».

Χαρακτηριστικό της πρότασης του ΚΚΕ είναι πως σε πολλά σημεία επιτίθεται στην πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ως ανάλογης της κυβερνητικής γραμμής: «Η επιμήκυνση που προτείνει η κυβέρνηση για το Μνημόνιο καθώς και η διαπραγμάτευση του ΣΥΡΙΖΑ ώστε να μην πληρωθεί το χρέος για ένα – δυο χρόνια ή να μειωθεί με προσφυγή και διαπραγματεύσεις σε διεθνείς οργανισμούς, η επιστροφή στη δραχμή, είναι διαφορετικές εκδοχές που θα φέρουν νέα δεινά στο λαό», όπως αναφέρεται.

Παράλληλα, γίνεται ιδιαίτερη προσπάθεια να μη συνδεθεί η πρόταση του ΚΚΕ με κάποιο σενάριο επιστροφής στη δραχμή: «Η χρεοκοπία και η έξοδος από το ευρώ συνεπάγονται απότομη άνοδο των τιμών στη «θάλασσα» των εισαγόμενων προϊόντων, τεράστια απώλεια αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων» σημειώνεται, ενώ υπενθυμίζεται ότι «τμήματα του κεφαλαίου θέλουν και θα ωφεληθούν από μια έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη». Επομένως, η «απαλλαγή από τα δεσμά της ΕΕ» και του ευρώ μετατίθεται ως στόχος για μετά την κατάληψη της λαϊκής εξουσίας.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 2-9-2012)