Συνεδριακή χρονιά το 2013 για την Αριστερά. Το ΚΚΕ είχε «ένα από τα πιο σημαντικά συνέδρια στην ιστορία του κόμματος», όπως αναφέρει το ίδιο, ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζει το δικό του συνέδριο «ιδρυτικό» με ό,τι σημαίνει αυτό και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ με τη 2η πανελλαδική της Συνδιάσκεψη, δεν εξαιρείται από το κοινό κλίμα: Είναι ώρα στρατηγικών απαντήσεων. Σε αυτό τοπίο σπαρμένο ερωτήματα και προκλήσεις, παρεμβαίνει με το δικό του αιρετικό και πρωτότυπο τρόπο ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου με το νέο του βιβλίο που έχει τίτλο «Η κρίση, η Αριστερά, η Εξουσία, Η μεγάλη πρόκληση» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη.
Αν η μεγάλη πρόκληση του καιρού μας είναι η έξοδος από την κρίση, η μεγάλη πρόκληση για την ίδια την Αριστερά είναι το ενιαίο μέτωπο, μια παλιά ιδέα που διαρκώς έρχεται στην επικαιρότητα. Το βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου είναι μια μάχιμη απάντηση στο βασικό (μέχρι και …υπαρξιακό) ερώτημα αν η Αριστερά μπορεί να αποτελέσει σήμερα την πολιτική εκείνη δύναμη που θα θέσει τέρμα στην πορεία κοινωνικής καταστροφής που δρομολογείται στο έδαφος της κρίσης και της μνημονιακής τη διαχείρισης. Η απάντηση του συγγραφέα κοντολογίς είναι «ναι, υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις».
Η Αριστερά στο στρατηγείο του αντιπάλου
Όπως εύστοχα σχολιάζει το βιβλίο, η εκλογική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ και το πλησίασμά του στην κυβερνητική εξουσία παρά την κινηματική νηνεμία, μοιάζει με «ένα κίνημα που αποτυγχάνει παρά τις επανειλημμένες εφόδους του να εκπορθήσει το φρούριο του εχθρού, στέλνει με καταπέλτη μια αριστερή κυβέρνηση στο στρατηγείο του αντιπάλου, ενώ το ίδιο συνεχίζει να βρίσκεται στρατοπεδευμένο εκτός των τειχών». Είναι αυτό καταδικαστέο; Όχι, είναι όμως πιθανό να συμβεί. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, δύο επιλογές μένουν σε μια αριστερή κυβέρνηση: Η άτακτη αναδίπλωση, η προδοσία των λαϊκών ελπίδων «για να καταρρεύσει πολύ γρήγορα» ή η δρομολόγηση βαθύτατων ριζοσπαστικών αλλαγών, «που θα τη θέσουν σε τροχιά ιστορικής σύγκρουσης με την ελληνική ολιγαρχία και τον ιμπεριαλισμό», όπως τονίζεται χαρακτηριστικά. Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου οσμίζεται και αναλύει την αριστερή, χαιρέκακη εκδοχή της λογικής του «ώριμου φρούτου»: Η γρήγορη αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα ανοίξει το δρόμο στην επαναστατική Αριστερά, λένε αρκετοί. Είναι όμως έτσι; «Αν καταρρεύσει απότομα ο ΣΥΡΙΖΑ … χωρίς να έχει προηγηθεί μια απότομη άνοδος του λαϊκού κινήματος … το αποτέλεσμα θα έχει αρνητικές μακροχρόνιες επιπτώσεις για το σύνολο της Αριστεράς», επισημαίνεται, όπως έχει τουλάχιστον αποδείξει και η ιστορική εμπειρία: Μετά τις καταρρεύσεις των σοσιαλιστικών καθεστώτων, την πλήρωσαν με ανυποληψία και οι δυνάμεις που ασκούσαν κριτική στον «υπαρκτό»…
Και η μεταρρύθμιση θέλει επανάσταση
Σε αυτή την εποχή των ακραίων κοινωνικών φαινομένων, ακόμη και οι μερικές μεταρρυθμίσεις θα επιβληθούν με επαναστατικό τρόπο, υποστηρίζει ο συγγραφέας. «Ακόμη κι ο κεϋνσιανός πρέπει να γίνει λίγο λενινιστής για να παραμείνει έστω κεϋνσιανός που σέβεται τον εαυτό του», όπως το θέτει παραστατικά. Ζήτημα κεντρικό δεν είναι άλλο από την ευρωπαϊκή ενοποίηση, πολιτική και νομισματική. Όπως εκτιμά ο Π. Παπακωνσταντίνου, μια κυβέρνηση που θα θελήσει να τηρήσει τις δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα απόλυτα εχθρικό περιβάλλον όπως το σημερινό, «θα αναγκαστεί μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα να φύγει από το ευρώ, να κόψει δραχμές, να εφαρμόσει ελέγχους στο συνάλλαγμα και να εθνικοποιήσει τις τράπεζες». Με το να χαρακτηρίζει το πρόβλημα του ευρώ «ψευτοδίλημμα», ο ΣΥΡΙΖΑ απλώς «χάνει σε φερεγγυότητα» κατά τον συγγραφέα.
Κινηματικές πρωτοβουλίες με πολιτική στήριξη
Με τέτοια ζητήματα άλυτα, πώς θα ενωθεί όμως αυτή η Αριστερά; Στο μεγάλο αυτό ερώτημα, η απάντηση του Πέτρου Παπακωνσταντίνου αφορά μάλλον μια άλλη, ιδεατή ακόμη, Αριστερά. Όπως λέει ο ίδιος, σήμερα διατυπώνονται από τις δύο κύριες αριστερές δυνάμεις «δύο καρικατούρες μετωπικής πολιτικής»: Από τη μια ο «κοινοβουλευτικός σοσιαλισμός» του ΣΥΡΙΖΑ που καλεί τους πάντες να πάρουν κάρτα μέλους και να αναστείλουν την κριτική και από την άλλη ο «επαναστατικός τελεσιγραφισμός» του ΚΚΕ. Η έξοδος από αυτές τις …Συμπληγάδες είναι μια «γραμμή ενιαίου μετώπου, με μεγάλες κινηματικές πρωτοβουλίες, που θα έχουν όμως κεντρική πολιτική στήριξη από το σύνολο των αριστερών δυνάμεων, ώστε να εξασφαλίσουν πνοή νίκης».
Όπως τονίζει χωρίς περιστροφές ο συγγραφέας, «οι μεγάλες στρατηγικές διαφορές μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν επιτρέπουν τουλάχιστον επί του παρόντος ούτε εκλογικό συνασπισμό, ούτε κοινό κυβερνητικό σχήμα», γεγονός που θέτει εκ νέου ζήτημα αριστερής αντιπολίτευσης ακόμη και σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Τότε η …Αριστερά της Αριστεράς «οφείλει να κρατήσει κριτική στάση», στηρίζοντας τα θετικά μέτρα και βγαίνοντας στο δρόμο για κάθε απόφαση που συνιστά υποχώρηση.
Και το μέτωπο; Ένα άλλο πολιτικό επίπεδο ενότητας διαγράφει ως πρόταση στο σήμερα ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου. Όχι στενά εκλογικό, ούτε όμως και πλαδαρά κινηματικό, ώστε μέσα στη διαλεκτική της πάλης για την ηγεμονία και την κοινωνική σωτηρία να προκύψει μια αχτίδα ελπίδας: «Το κόμμα φτιάχνει το μέτωπο, αλλά επίσης, το μέτωπο φτιάχνει το κόμμα», επισημαίνει. Και σαν τα σωματίδια της φυσικής που έλκονται και απωθούνται, το μέτωπο αυτό «χωρίς το ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να γίνει, χωρίς το ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν μπορεί να πετύχει».
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αναιρέσεις, τεύχος 21, καλοκαίρι 2013)
Γιώργος Λαουτάρης 