Κλίμα αυταρέσκειας από την ηγεσία του ΚΚΕ στο Συνέδριο

Οι λέξεις «συνέχεια» και «δικαίωση» ταιριάζουν περισσότερο στο κλίμα έναρξης του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, όπως προκύπτει από την εισήγηση που παρουσίασε η Αλέκα Παπαρήγα το πρωί της Πέμπτης στον Περισσό. Με ένα εκτενές βίντεο, πριν ανέβει η απερχόμενη γ.γ. στο βήμα, οι δεκάδες καλεσμένοι του κόμματος, που κινήθηκαν σε ένα εύρος από τον Δήμαρχο Πειραιά, Βασίλη Μιχαλολιάκο, ως τον Σήφη Ζαχαριάδη, γιο του θρυλικού αρχηγού του ΚΚΕ, παρακολούθησαν ένα αφιέρωμα στην πορεία του κόμματος από την ίδρυσή του, με μοτίβο και έμφαση στη φράση «κάτω από τις ίδιες σημαίες». Πρόκειται ασφαλώς για ένα βαρύ ιστορικό φορτίο, ωστόσο πέρα από το συναισθηματικό επίπεδο, η έμφαση της πολιτικής συνέχειας, όπως φάνηκε από την ίδια την εισήγηση και αποτυπώνεται και στις Θέσεις, γίνεται περισσότερο για τα τελευταία χρόνια, παρά για τους αγώνες τη δεκαετία του ’20.

Η μη αναμενόμενη άνθηση διαφοροποιήσεων και προβληματισμών στον προσυνεδριακό διάλογο άφησε στην καθοδήγηση του κόμματος ένα άγχος για το βαθμό αποδοχής των κατευθύνσεων που έδωσε. Έτσι ήδη από την προηγούμενη Κυριακή ο Ριζοσπάστης ανακοίνωσε ποσοστό ψήφισης των Θέσεων «πάνω από 95%» ενώ αρθρογράφος σχολίασε ως «ισχνή μειοψηφία στο Κόμμα» τα μέλη που εξέφρασαν δημοσίως άλλη άποψη. Η Αλέκα Παπαρήγα ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι οι Θέσεις υπερψηφίστηκαν σε ποσοστό 96,8%, ενώ όπως είπε, «θετικά εκφράστηκε το 98,9% των μελών στις ΟΒ στις Θέσεις, το σχέδιο Προγράμματος και στο σχέδιο Καταστατικού». Βεβαίως, τα ποσοστά αυτά αποδοχής επί της αρχής των κειμένων δεν αποκλείουν διαφοροποιήσεις σε σημεία, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.

H τακτική για την επαναστατική αλλαγή τείνει να ταυτιστεί με τη στρατηγική, καταργώντας τις μεταξύ τους διαφορές

Κεντρική θέση στην εισήγηση έχει η εκτίμηση ότι «η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική», με «κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης» την εργατική τάξη ως ηγετική δύναμη, τους μισοπρολετάριους, τη φτωχή αγροτιά και τα πιο καταπιεσμένα τμήματα των μεσαίων στρωμάτων της πόλης. Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι η τακτική για την αλλαγή αυτή, τείνει να ταυτιστεί με τη στρατηγική, καταργώντας τις μεταξύ τους διαφορές: Η απόσπασή τους, επισήμανε η Αλέκα Παπαρήγα, είχε ιστορικά «σοβαρές έως και δραματικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα». Ο «κρίκος» της τακτικής που σε μη επαναστατικές συνθήκες θα ανασυντάξει το εργατικό κίνημα αναλύθηκε κυρίως αρνητικά, τι δηλαδή δεν θα είναι: Κατά το ΚΚΕ λοιπόν, δεν αποτελεί «κρίκο» η πάλη κατά του Μνημονίου, το κούρεμα και η επιμήκυνση του χρέους, η διεύρυνση του κρατικού παρεμβατισμού ή το «plan B που πλασάρεται με την έξοδο από την ευρωζώνη». Αντιθέτως, «κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις» (τις οποίες η Αλέκα Παπαρήγα δεν ανέφερε) η «πάλη κατά των συνεπειών της κρίσης, η αποτροπή μεγαλύτερης χρεοκοπίας του λαού, η διέξοδος από την κρίση υπέρ του λαού» μπορεί να αποτελέσει το ζητούμενο κρίκο.

Ενδιαφέρον είχε η αναφορά για την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ. Η Αλέκα Παπαρήγα σημείωσε ότι «η γραμμή συμμαχίας του 15ου και του 19ου Συνεδρίου είναι η ίδια», μολονότι στο πλαίσιο των παλιότερων αποφάσεων είχε δρομολογηθεί πολιτική συνεργασία σε αυτοδιοικητικό επίπεδο και στο ΠΑΜΕ, με το ΔΗΚΚΙ και άλλες δυνάμεις, κάτι που σήμερα δεν συζητείται. Η εισήγηση πάντως άφησε κάποια «παράθυρα»: Έγινε αναφορά σε «στιγμές μέσα από τις οποίες αποκρυσταλλώνεται ο συσχετισμός», οι οποίες όπως διευκρινίστηκε, μόνο εκ των υστέρων μπορούν να εκτιμηθούν. Παράλληλα, η Αλέκα Παπαρήγα υπογράμμισε ότι «στο βαθμό που με την ανάπτυξη της ταξικής πάλης διαμορφώνονται και μικροαστικού χαρακτήρα πολιτικές δυνάμεις … τότε το ΚΚΕ θα έχει συνεργασία μαζί τους». Το ίδιο ασφαλώς δεν ισχύει επουδενί με τις ριζοσπαστικές και αντικαπιταλιστικές πολιτικές δυνάμεις. Ενδεικτικό ίσως και συμβολικό στιγμιότυπο αυτής της άποψης περί συμμαχιών είναι το γεγονός ότι στην έναρξη του συνεδρίου κλήθηκαν μόνο θεσμικοί φορείς, όπως ο πρόεδρος της Βουλής ή δήμαρχοι της Αττικής (Καμίνης, Ασκούνης) αλλά όχι πολιτικά κόμματα. Για οικονομικούς λόγους, όπως τονίστηκε, σε αυτό το Συνέδριο δεν κλήθηκαν αντιπροσωπείες κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων από άλλες χώρες.

Συμβολικό στιγμιότυπο της άποψης περί συμμαχιών το γεγονός ότι στην έναρξη του συνεδρίου κλήθηκαν μόνο θεσμικοί φορείς και όχι πολιτικά κόμματα

Η αυτοκριτική της απερχόμενης Κεντρικής Επιτροπής εστιάστηκε με αρκετές δόσεις αυταρέσκειας στο «πνεύμα εφησυχασμού ότι έχουμε σωστή πολιτική γραμμή». Στον εφησυχασμό αυτό αποδόθηκε και η παράλειψη οργανωτικών μέτρων «για την προώθηση της στρατηγικής μας στην πράξη». Στα δημοσιογραφικά γραφεία η διαδοχολογία έχει φουντώσει, ωστόσο τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Όσο ισχύει ότι η Αλέκα Παπαρήγα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι υπάρχουν άξια στελέχη να φέρουν σε πέρας την καθοδηγητική δουλειά, άλλο τόσο ισχύει ότι σε περιόδους κρίσης και σχετικής εσωστρέφειας, η αλλαγή βάρδιας στη «γέφυρα» κοστίζει. «Η 15η Απρίλη πρέπει να μας βρει ένα βήμα πιο μπροστά», είπε κλείνοντας την εισήγηση η γ.γ. του ΚΚΕ, ωστόσο δεν έπεισε ότι η δρομολογημένη πορεία είναι και η σωστή.

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 14-4-2013)

ΚΚΕ: Μάχες οπισθοφυλακής και όχι αντεπίθεση

Η λέξη «αντεπίθεση» μπορεί να δέσποζε στο πανό πίσω την Αλέκα Παπαρήγα στη διακαναλική συνέντευξη του Ζαππείου, όμως το περιεχόμενο της προεκλογικής εκστρατείας αλλά και της τακτικής πρότασης του κόμματος προς τους εργαζόμενους παραπέμπουν περισσότερο σε «άμυνα» και προφύλαξη πριν τη θύελλα.

Όπως είπε η Αλέκα Παπαρήγα απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Πριν, «σήμερα ο καπιταλισμός και ιδιαίτερα ο γηρασμένος καπιταλισμός της Ευρώπης που έχει φάει τα ψωμιά του, δεν μπορεί να κάνει ούτε παραχωρήσεις για να συγκρατήσει ακόμα το εκλογικό του ακροατήριο». Προχώρησε επίσης στην εκτίμηση ότι οι κυβερνώντες «δεν θα επιστρέψουν στους λαούς ό,τι του είχαν δώσει», ενώ οι όποιες μερικές κατακτήσεις αποσπαστούν «θα είναι πολύ πίσω από τις ανάγκες». Εξηγώντας τη θέση του κόμματός της, η γ.γ. του ΚΚΕ σημείωσε ότι «η εξουσία είναι στους επιχειρηματικούς ομίλους, είναι στο κεφάλαιο, είναι στα μονοπώλια και αυτοί δεν πρόκειται να κάνουν σήμερα ούτε απλή αναδιανομή». Άφησε έτσι να εννοηθεί ότι μόνο μετά τη μεταβίβαση της εξουσίας σε άλλα χέρια, μπορούν να ικανοποιηθούν τα πλήρη αιτήματα των εργαζομένων. Δεν είναι τυχαία από αυτή την άποψη η σειρά τοποθέτησης των κεντρικών αιτημάτων: Η ηγεσία του ΚΚΕ καλεί σε υπερψήφιση των ψηφοδελτίων του «για να ανοίξει ο δρόμος για τη λαϊκή εξουσία και οικονομία, με έξοδο από την ΕΕ, μονομερή διαγραφή του χρέους». Με άλλα λόγια, πρώτα θα εγκαθιδρυθεί λαϊκή εξουσία και έπειτα θα τεθεί το ζήτημα διαχείρισης του χρέους με μονομερή διαγραφή.

Μόνιμος στόχος της προεκλογικής κριτικής του ΚΚΕ ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ σαν να επρόκειτο για στοίχημα μεταξύ των δύο κοινοβουλευτικών δυνάμεων της Αριστεράς

Όσο για το πότε προσδιορίζεται χρονικά η μετάβαση αυτή, ο Περισσός θέτει θέμα συσχετισμών που μένει να αλλάξουν, χωρίς να διευκρινίζεται όμως ο τρόπος (με τις εκλογές;): «Το ΚΚΕ διαθέτει ρεαλισμό, ξέρει πολύ καλά ποιος είναι ο σημερινός συσχετισμός δυνάμεων μέσα στην Ελλάδα» σημείωσε σε μια χαρακτηριστική αποστροφή στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση, για να συμπληρώσει πως «θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια για να ανακαλύψει ο λαός τη δύναμή του, για να περάσει στην αντεπίθεση ως τη ριζική ανατροπή που εμείς της δίνουμε όνομα και περιεχόμενο: εργατική λαϊκή εξουσία». Αν όμως οι συσχετισμοί είναι αρνητικοί και ο στρατηγικός στόχος μακριά, τότε η εκλογική μάχη όπως και κάθε άλλη μάχη άλλωστε, είναι τελικά καθαρά αμυντικού χαρακτήρα: «Αν η εργατική λαϊκή εξουσία δεν είναι σήμερα στην ημερήσια διάταξη της εργατικής λαϊκής πάλης, είναι καιρός όμως να δυναμώσει η μοναδική συμμαχία που μπορεί να εμποδίσει τα χειρότερα», σημείωσε η γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής από το βήμα της Αθήνας, μιλώντας για την κοινωνική συμμαχία «της εργατικής τάξης με τους αυτοαπασχολούμενους της πόλης και της υπαίθρου». Έτσι περιέγραψε η Αλέκα Παπαρήγα και το νόημα των λαϊκών διεκδικήσεων σήμερα, προσθέτοντας φυσικά ότι «δίχως πανίσχυρο ΚΚΕ αυτή η συμμαχία δεν θα μπορέσει να αποκτήσει μαζικότητα, αποτελεσματικότητα, συνέχεια με προοπτική».

Το παιχνίδι άμυνας του ΚΚΕ έχει και μια δεύτερη σημασία, καθώς μόνιμος στόχος των κεντρικών προεκλογικών παρεμβάσεων ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά ο Αλ. Τσίπρας, σαν οι εκλογές να συνιστούσαν ένα στοίχημα μεταξύ των δύο δυνάμεων της κοινοβουλευτικής Αριστεράς: «Δεν πρόκειται να δώσουμε ψήφο ανοχής σε καμία κυβέρνηση που θα προκύψει απ’ τις επόμενες εκλογές», τόνισε χαρακτηριστικά η Αλέκα Παπαρήγα από το Ζάππειο, απαντώντας στις αλλεπάλληλες προσκλήσεις του Αλέξη Τσίπρα για συγκρότηση αριστερής πλειοψηφίας στη Βουλή, ακόμη και με την ίδια επικεφαλής. Από την άλλη μεριά, η ηγεσία του ΚΚΕ προσπαθώντας να περιχαρακώσει ένα αριστερό ακροατήριο προέβη σε σκληρούς χαρακτηρισμούς που βαθαίνουν το πολιτικό χάσμα: «Είμαστε αντίθετοι με τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως είμαστε αντίθετοι με το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ, τον κύριο Καμμένο κ.λπ.», τόνισε στη διακαναλική της συνέντευξη, διευκρινίζοντας ότι δεν υπάρχει κανένας εμφύλιος, καθώς «ο εμφύλιος είναι ανάμεσα σε αδέρφια και εμείς δεν είμαστε αδέλφια».

Στις τελευταίες ομιλίες της Αλ. Παπαρήγα έχουν ενδιαφέρον οι ιστορικές αναφορές: «Δεν μπόρεσαν να μας βάλουν στο χέρι στην πιο κρίσιμη στιγμή για το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα, το 1991-92, θα μας βάλετε εσείς στο χέρι μόνο και μόνο γιατί μοιράζετε υπουργικές θεσούλες;», διακήρυξε από τη συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης για να δώσει ιστορικό βάθος στη θέση του ΚΚΕ για μη συμμετοχή σε καμία κυβέρνηση. Παρέκαμψε έτσι σιωπηλά τη συμμετοχή του ενιαίου Συνασπισμού στις κυβερνήσεις συνεργασίας λίγους μήνες νωρίτερα. Ερωτώμενη σχετικά στη διακαναλική συνέντευξη, έδωσε μια δίσημη απάντηση: «Η πείρα του του πρόσφατου και του παλιότερο παρελθόντος έχει εξαιρετικά παραδείγματα, έχει και λάθη, έχει και σαβούρα». Και διευκρίνισε ότι «σαβούρα» ορίζεται ως «μπορεί πριν 40-50 χρόνια ο χειρισμός ενός ζητήματος να ‘τανε εκατό τοις εκατό σωστός, και σήμερα να είναι ξεπερασμένος»…

(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 5-5-2012)

ΚΚΕ: Το παρελθόν …μας δικαιώνει

Κριτική στο παρελθόν που δικαιώνει τις σημερινές επιλογές επιχείρησε το ΚΚΕ με αφορμή την έκδοση του β’ τόμου του Δοκιμίου ιστορίας του ΚΚΕ, για την περίοδο 1949-1968. Σε ειδική εκδήλωση παρουσίασης που έγινε στον Περισσό την Τετάρτη, η Αλέκα Παπαρήγα παρουσίασε τους άξονες μελέτης που οδήγησαν τη μακρόχρονη συλλογική εργασία συγγραφής και διεξοδικής συζήτησης του τόμου. Δεν παρέλειψε φυσικά να κάνει προβολές στο σήμερα, ως διδάγματα της ιστορικής πείρας και ειδικά των λαθών. Περισσότερο από κάθε άλλο ζήτημα, η γ.γ. του ΚΚΕ εστίασε την ομιλία της στο ζήτημα των συμμαχιών, ένα φλέγον άλλωστε ζήτημα και της σημερινής διαπάλης στο αριστερό κίνημα και όχι μόνο. Το πολιτικό συμπέρασμα της ιστορικής διαδρομής βγήκε για να επιβεβαιώσει τις σημερινές επιλογές απομονωτισμού και την ύψωση φραγμών.

ΚΚΕ: Ήταν «σοσιαλισμός» ως την Περεστρόικα

Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 τοποθέτησε η γ.γ. του ΚΚΕ το σημείο «μη επιστροφής» για το σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ. Αφορμή για τη σχετική συζήτηση έδωσε η 13η Διεθνής Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων που ολοκληρώθηκε την Κυριακή στον Περισσό. Οι εργασίες της συνάντησης διεξήχθησαν χωρίς την παρουσία του Τύπου, ωστόσο οι συμμετοχές 78 κομμάτων από 60 χώρες άφησαν να φανεί ότι υπήρχαν και αποκλίνουσες απόψεις ως προς το θέμα των συζητήσεων, που ήταν «ο σοσιαλισμός είναι το μέλλον, η διεθνής κατάσταση και η εμπειρία των κομμουνιστών 20 χρόνια μετά την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ». Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε η Αλέκα Παπαρήγα και απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Πριν, εκτίμησε ότι την περίοδο της περεστρόικα και όχι νωρίτερα «χάθηκε η δυνατότητα να παλέψει κανείς για την αναζωογόνηση του σοσιαλισμού και κυρίως για τη διόρθωση σοβαρών λαθών που έγιναν». Επιπλέον, σημείωσε ότι «οι παράγοντες που οδήγησαν στο αδυνάτισμα του σοσιαλιστικού συστήματος και στην αλλοίωση των βασικών του αρχών, εξελίχθηκαν σταδιακά» για να υπογραμμίσει πάντως πως «η ταφόπλακα μπήκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80». Και συμπλήρωσε ότι «ενδεχομένως τότε υπήρχαν δυνατότητες διόρθωσης, αλλά η συνέχεια έκοψε κάθε νήμα προς αυτήν την πορεία».

Κομματικό μονοπώλιο στο κίνημα

Το αρκτικόλεξο ΚΜΚ στα συγγράμματα μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας σημαίνει Κρατικο-Μονοπωλιακός Καπιταλισμός. Αν τολμούσαμε μια μικρή παράφραση, σύμφωνα με τα όσα είπε από το βήμα της ΔΕΘ η Αλέκα Παπαρήγα την Τετάρτη, θα μπορούσε να γίνει Κομματικο-Μονοπωλιακό Κίνημα. Ο λόγος; Είναι το σκεπτικό που ανέπτυξε η γενική γραμματέας του κόμματος στο ερώτημα που έθεσε το Πριν, γιατί απέναντι στο κίνημα των πλατειών και το φοιτητικό κίνημα οι δυνάμεις του ΚΚΕ στέκονται με επιφυλάξεις και ενδοιασμούς: Το ΚΚΕ πρέπει να έχει το μονοπώλιο των κινημάτων, ώστε αυτά να είναι οργανωμένα και αποτελεσματικά, είπε περίπου η επικεφαλής του κόμματος. Κι όμως, λίγο νωρίτερα είχε κάνει λόγο για λαϊκή αυτενέργεια.