Σε εποχές …Τριάκοντα Τυράννων μπαίνει εν μέσω κρίσης η κοινοβουλευτική δημοκρατία στη χώρα μας. Το 404 π.Χ., μετά την ταπεινωτική ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Σπάρτη με την υπογραφή της ανακωχής, επέβαλε ολιγαρχικό καθεστώς, καταργώντας την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Με τις αναγκαίες ιστορικές προσαρμογές, η έλευση της τρόικας ΕΕ, ΔΝΤ και ΕΚΤ επιβάλλει στην κυβέρνηση αλλαγή του εκλογικού νόμου επί το …ολιγαρχικότερο, υπό το φόβο των ογκούμενων λαϊκών αντιδράσεων. Το σενάριο για Βουλή με 200 μέλη κερδίζει έδαφος, παράλληλα με την υιοθέτηση παραλλαγής του γερμανικού εκλογικού μοντέλου για εκλογή των περισσότερων βουλευτών με λίστα, χωρίς σταυρό. Την ίδια στιγμή, δρομολογείται και το σχέδιο «Καλλικράτης» που μειώνει δραστικά τους αιρετούς τους τοπικής αυτοδιοίκησης.
Νέος εκλογικός νόμος και Καλλικράτης φέρνουν αντιδραστική μετάλλαξη στο κράτος
Χαρακτηριστική ήταν η αποστροφή του πρωθυπουργού κατά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυριακής, όταν ανάμεσα στα άλλα σημείωσε ότι έδωσε εντολή στον υπουργό Εσωτερικών «να επιταχύνει τις διαδικασίες κατάρτισης του νέου εκλογικού νόμου, έτσι ώστε να θέσουμε το πολιτικό σύστημα σε νέες υγιείς βάσεις». Μπορεί ο Γ. Παπανδρέου να μην ήταν καθόλου σαφής στις διατυπώσεις, ωστόσο όλα τα σενάρια που διαρρέουν, συγκλίνουν στη γενναία περικοπή του αριθμού των βουλευτών, παράλληλα με την υιοθέτηση ενός περισσότερο αντιδημοκρατικού μοντέλου ανάδειξης αντιπροσώπων: Πλειοψηφικό σύστημα στις περισσότερες περιφέρειες, ψηφοδέλτιο – λίστα, την οποία καταρτίζει ο πρόεδρος του κάθε κόμματος και περιορισμένη χρήση σταυρού προτίμησης. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, το σχετικό νομοσχέδιο είναι έτοιμο προς κατάθεση στη Βουλή.
Ο νέος αυτός εκλογικός νόμος θα φέρει ακόμη μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ των εργαζομένων και της νομοθετικής εξουσίας. Καταργείται ακόμη και η στρεβλή λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, με τους βουλευτές να λογοδοτούν στους ψηφοφόρους της περιοχής τους ανά τετραετία ή σε κρίσιμες στιγμές για τη στάση τους εντός κοινοβουλίου. Οδεύουμε προς ένα μοντέλο επαγγελματία βουλευτή, επιλεγμένου από τον αρχηγό του κόμματός του, υπόλογο μόνο σε αυτόν και απαλλαγμένο από κάθε άγχος για το λεγόμενο πολιτικό κόστος των επιλογών του. Ταυτόχρονα, υπό τις συνθήκες αυτές, στην πολιτική θα αναδεικνύονται μόνον άνθρωποι των μηχανισμών, εκείνοι που απολαμβάνουν την απόλυτη υποστήριξη των μέσων ενημέρωσης και φυσικά, διαθέτουν πολύ χρήμα. Την προοπτική αυτή προσυπογράφει και η Νέα Δημοκρατία. Ο Αντώνης Σαμαράς έσπευσε μάλιστα να διεκδικήσει την πατρότητα της πρότασης για μείωση των βουλευτών σε 200, τονίζοντας ότι είχε κάνει ανάλογη πρόταση από την εποχή της Πολιτικής Άνοιξης. Εκτός του προέδρου της ΝΔ, στο νέο εκλογικό νόμο έχουν προκαταβάλει τη συναίνεσή τους και ο γραμματέας Πολιτικού Σχεδιασμού της Ρηγίλλης, Μάξιμος Χαρακόπουλος αλλά και ο δήμαρχος Αθηναίων, Νικήτας Κακλαμάνης.
Το σχέδιο μετάλλαξης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε αντιδραστική και ολιγαρχική κατεύθυνση συμπληρώνεται με το νέο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο «Καλλικράτης» θα μειώσει τον αριθμό των δήμων -και ακολούθως των αιρετών εκπροσώπων- κατά 67% ή αλλιώς, οι σημερινοί 1.034 δήμοι θα συγχωνευτούν σε 345. Όμως μεγαλύτεροι και πολυπληθέστεροι δήμοι σημαίνει και περαιτέρω αποξένωση των κατοίκων από την τοπική εξουσία. Επιπρόσθετα, οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θα γίνονται πλέον ανά πενταετία, ώστε να συμπίπτουν με τις ευρωεκλογές, με αποτέλεσμα σε μία Κυριακή να στήνονται τρεις κάλπες (Ευρωβουλή, Δήμος, Περιφέρεια).
Η διευθέτηση αυτή μπορεί να φαίνεται πρακτική, όμως στην πραγματικότητα θα δώσει τα χαρακτηριστικά του δικομματισμού σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ψηφίζοντας με κοινοβουλευτικούς όρους, θα σβηστούν οι όποιες τοπικές ιδιαιτερότητες αλλά και η δυνατότητα που υπήρχε μέχρι σήμερα, σε τοπικό τουλάχιστον επίπεδο, κάποιες μειοψηφικές φωνές να βρίσκουν απήχηση και να αναδεικνύονται σε ορισμένα κλιμάκια της εξουσίας, μέσα από κινήσεις πόλης και τοπικές πρωτοβουλίες. Στο εξής, τα δημοτικά συμβούλια θα μετατραπούν σε μικρογραφίες της Βουλής, σε μεγάλη και ασφαλή απόσταση από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των εργαζομένων και των κατοίκων.
Ενδεικτική για το αντιδημοκρατικό ντελίριο της κυβέρνησης είναι η επιχειρηματολογία που έχει επιστρατεύσει για την προώθηση αυτών των σχεδιασμών. Πηγές της κυβέρνησης λένε και μέσα ενημέρωσης αναπαράγουν συνεχώς, ότι το κόστος της δημοκρατίας είναι μεγάλο και με αυτό τον τρόπο θα γίνει εξοικονόμηση πόρων. Αυτό που έχει στην πραγματικότητα κόστος και μάλιστα αβάσταχτο για την πολιτική ελίτ είναι το γεγονός ότι όλο και περισσότερο η οργή των εργαζομένων από την ασκούμενη πολιτική θα φτάνει να πολιορκεί τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Και το κόστος αυτό θέλουν να αποφύγουν.
(Δημοσιεύτηκε στο Πριν, 9-5-2010)
Γιώργος Λαουτάρης 